Cô Bé Suối Ngang Lạng Sơn

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ của người Việt, Cô Bé Suối Ngang là một nhân vật được tôn kính, gắn liền với vùng đất Hữu Lũng, Lạng Sơn. Sự linh thiêng của Cô Bé Suối Ngang không chỉ thể hiện qua những câu chuyện truyền miệng mà còn qua ngôi đền thờ khang trang, nơi người dân và du khách thập phương tìm đến để cầu tài lộc, bình an.

Bài viết này sẽ đi sâu vào tìm hiểu về Cô Bé Suối Ngang, đền thờ và những khía cạnh tâm linh liên quan.

Cô Bé Suối Ngang là ai?

Cô Bé Suối Ngang được xem là một trong những hóa thân của Cô Bé Thượng Ngàn, một vị thánh cô có quyền năng lớn trong việc cai quản vùng rừng núi. Tên gọi “Suối Ngang” gắn liền với địa danh nơi đền thờ Cô tọa lạc, thuộc xã Phố Vị, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Việc đặt tên theo địa danh như vậy là một đặc điểm phổ biến trong tín ngưỡng thờ Mẫu, giúp người dân dễ dàng nhận biết và ghi nhớ các vị thánh.

“Ai lên tới Lạng Sơn châu thổ

Hỏi thăm đền Cô Bé nơi nao

Hỏi ra phố Vị đi vào

Non xanh mắc võng cây giao giữa rừng

Đồn vui nô nức tưng bừng

Rủ nhau bái yết cửa rừng Suối Ngang”

Đền thờ Cô Bé Suối Ngang

Đền Cô Bé Suối Ngang tọa lạc tại gần khu tâm linh Bắc Lệ, thuộc xã Phố Vị, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đường đi đến đền khá thuận tiện, ô tô có thể di chuyển đến tận sân đền. Ngôi đền không chỉ là một địa điểm tâm linh mà còn là một điểm đến văn hóa, thu hút du khách bởi kiến trúc độc đáo và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp.

Mặc dù đã trải qua nhiều lần trùng tu, đền Cô Bé Suối Ngang vẫn giữ được những nét kiến trúc cổ kính, mang đậm dấu ấn của văn hóa truyền thống Việt Nam. Đền được xây dựng theo kiểu chữ Đinh, với các hạng mục chính như cổng tam quan, sân đền, tiền tế, hậu cung. Các họa tiết trang trí trên mái ngói, cột kèo, và các bức phù điêu đều được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo, thể hiện sự tôn kính của người dân đối với Cô Bé Suối Ngang.

Đền Cô Bé Suối Ngang không chỉ là nơi thờ tự mà còn là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa tâm linh đặc sắc, đặc biệt là các buổi hát chầu văn. Vào những ngày lễ lớn, ngày rằm, mùng một, đền thường tổ chức các buổi hát chầu văn để cầu an, cầu tài lộc, và tạ ơn Cô Bé Suối Ngang. Đây là dịp để người dân địa phương và du khách thập phương được hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống, cảm nhận sự linh thiêng và nét đẹp của tín ngưỡng thờ Mẫu.

Những lưu ý khi đến thăm Đền Cô Bé Suối Ngang

Khi đến thăm Đền Cô Bé Suối Ngang, du khách nên lưu ý một số điều sau:

• Ăn mặc lịch sự, kín đáo, phù hợp với không gian tâm linh.
• Giữ gìn vệ sinh chung, không vứt rác bừa bãi.
• Không gây ồn ào, mất trật tự trong đền.
• Thành tâm cầu nguyện, thể hiện sự tôn kính đối với Cô Bé Suối Ngang.
• Tìm hiểu trước về các nghi lễ, phong tục tập quán địa phương để tránh những hành vi không phù hợp.

Bản Văn Cô Bé Suối Ngang

Bản văn 1

Ai lên tới Lạng Sơn châu thổ

Hỏi thăm đền Cô Bé nơi nao

Hỏi ra phố Vị đi vào

Non xanh mắc võng cây giao giữa rừng

Đồn vui nô nức tưng bừng

Rủ nhau bái yết cửa rừng suối ngang

Suối trong nước bạc rừng vàng

non xanh dãi bóng trăng ngàn thông reo

Đỉnh non thác dội lưng đèo

Có tiên cô bé sớm chiều vào ra

Suối Ngang chính quán quê nhà

Danh lam cổ tích một toà sơn trang

Trước lầu cây táo vắt ngang

Có đường dẫn tới bản làng đông vui

Ngô khoai lúa mạch sắn đồi

Tay cô giáo hoá cho đời ấm no

Nhân dân lập miếu lên thờ

Nhớ tiên cô bé ngàn xưa còn truyền

Non cao in dấu cờ tiên

trăng thanh gió mát đua thuyền chèo chơi

Mênh mông thuyền ngược bè xuôi

Khi chơi phố vị lúc sang đồi chè

Ven rừng ven suối ven khe

Khi lên Đồng Mỏ khi về chín tư

Suối Lân, Quan Giám các toà

Khi lên xứ Lạng chơi chùa tam thanh

Chùa Tiên cho chí Chùa Thành

Kiệt Cùng cổ tích anh linh muôn đời

Đồng Đăng hoa quả tốt tươi

Lên vùng biên giới dẹp loài xâm lăng

(cô cưú người vì nước vì dân)

Cô ghét ngưòi ăn nói lăng nhăng

Nói lời báng nhạo cô làm cho thẫn thờ

Cô làm cho nay ngẩn mai ngơ

Sớm thẫn chiều thờ biết phép cô chưa

Nguyên xưa cô giá ngự trên ngàn

Có tiên cô bé trấn cửa rừng suối ngang

Trước lầu rừng cấm trông sang

Có một cây táo vắt ngang cửa đền

Đêm thanh vắng xà chầu hổ phục

Lúc thanh nhàn tùng cúc trúc mai

Nhớ người nhớ cả rừng xanh

Nhớ cây táo ngọt nhớ cành vắt ngang

Người đi dưới ánh trăng ngàn

Lẵng hoa đủng đỉnh bên mình túi dao

Ngưòi ơi cỏ đón hoa chào

Người về,bách điểu sớm chiều ca vang

Tay khơi bể bạc rừng vàng

Đem cho trăm họ giàu sang đời đời

Thế gian ghi nhớ ơn ngưòi

Nhớ tiên cô bé miệng cười xinh xinh

Gà rừng điểm mõ tụng kinh

Long chầu hổ phục xà tinh khấu đầu

Hổ lang , bách điểu quy đầu

Vượn dâng trái ngọt hồng đào ngát hưong

Nghe lời đồng khấn cô thưong

Cô đi tấu đối sơn trang các toà

Công Đồng Bắc lệ vào ra

Tiên cô hầu cận Mẫu bà Suối ngang

Lấy dây mắc võng giữa ngàn

Ai qua chạm võng cô làm khốn thay

Biết ra thời tới kêu ngay

Cô cho nước suối lá cây khỏi liền

Cứu người dở dại dở điên

Hiếu thuận thảo hiền cô mới độ cho

Cô bảo rằng các ghế đừng lo

Lộc cô vô số trên kho thượng ngàn

Xin đừng nay nắng mai mưa .

Đừng như bầy Nhện giăng tơ mấy lần

Đền thờ cô rào rạt hoa tươi .

Dưới khe nước chẩy , con cá bơi giữa dòng .

Cỏ cây bát ngát trùng trùng điệp điệp .

Ông Hổ gọi đàn gầm thét đêm thâu .

Tiếng chim rừng ríu rít gọi nhau .

Cô bé đứng ở bên lầu ngắm trăng .

Lầu Ngũ Phượng một mình cô chải chuốt .

Nước gương trong , giắt lưọc cài trâm

Cung thỉnh mời cô bé giáng lâm

Chúng tâm lễ vật chứng tâm cho thanh đồng

Bản văn 2

Đồn vui náo nức tưng bừng

Rủ nhau bái yết cảnh rừng Suối Ngang

Suối trong nước bạc rừng vàng

Non xanh giãi bóng trăng ngàn thông reo

Đỉnh non thác dội lưng đèo

Có Cô Bé Suối sớm chiều vào ra

Suối Ngang chính quán quê nhà

Danh lam cổ tích một tòa Sơn Trang

Trước lầu cây táo vắt ngang

Có đường dẫn tới bản làng đông vui

Cơm lam; lúa mạch; sắn đồi

Tay Cô giáo hòa cho đời ấm no

Nhân dân lập miếu lên thờ

Nhớ Tiên Cô Bé nghìn xưa còn truyền

Non cao in dấu cờ tiên

Trăng thanh gió mát đua thuyền chèo chơi

Quanh co thuyền ngược bè xuôi

Khi lên Phố Vị; khi chơi Đồi Nghè

Men đồi bên suối; bên khe

Chèo lên Đồng Mỏ; chèo về Chín Tư

Suối Lân; Quan Giám; các tòa

Khi lên xứ Lạng chơi chùa Tam Thanh

Chùa Tiên cho chí Chùa Thành

Kiệt Cùng cổ tích anh linh muôn đời

Đồng Đăng hoa quả tốt tươi

Lên vùng biên giới dẹp loài xâm lăng

Cứu người vì nước vì dân

Giận phường tham nhũng; giận quân lọc lừa

Giận phường sảo trá điêu ngoa

Dối trẻ lừa già; nghĩ chuyện đảo điên

Thương ai hiếu thuận thảo hiền

Thương người hữu đức; hữu duyên; hữu tình

Nhớ Người nhớ cả rừng xanh

Nhớ cây táo ngọt; nhớ cành vắt ngang

Người đi dưới bóng trăng ngàn

Lẵng hoa đủng đỉnh bên mình sườn túi dao

Người đi cỏ đón hoa chào

Người về bách điểu sớm chiều ca vang

Người khơi bể bạc rừng vàng

Đem cho trăm họ giàu sang đời đời

Thế gian ghi nhớ ơn Người

Nhớ Cô Bé Suối miệng cười xinh xinh

Gà rừng điểm mõ tụng kinh

Nai chầu; hổ phục; rắn linh khấu đầu

Hổ lang bách điểu quy chầu

Vượn dâng trái ngọt hồng đào ngát hương

Nghe lời đồng khấn cô thương

Cô đi tấu đối sơn trang các tòa

Nhớ Cô quẩy lẵng hái trà

Nhớ Cô quẩy lẵng hái hoa trên đồi

Nhớ Cô hái quả đeo gùi

Nhớ Cô hái thuốc cứu người trần gian.

Nhớ Cô vượt suối băng ngàn

Lên vùng Bố Hạ; lại sang Cầu Gồ

Cam sành; quýt ngọt thơm tho

Chợ Đồn – Yên Thế; về chùa Tây Thiên

Mộc Châu; Tuần Giáo; Điện Biên

Chơi thôi Cô lại về miền phương Nam

Thương người cố cuốc tha hương

Thương người đứng ngã ba đương bơ vơ

Thương ai chín hẹn; mười chờ

Sẩy chân một bước xa cơ một thời

Con đầu thành kính ai ơi

Long vân mở hội có người có ta

Kính thành mấy khúc văn ca

Tâm hương giãi tỏ trước tòa Sơn Trang

Giá hầu Cô Bé Suối Ngang

Giá hầu Cô Bé Suối Ngang là một trong những giá hầu đặc sắc trong tín ngưỡng thờ Mẫu. Khi thực hiện giá hầu này, thanh đồng sẽ hóa thân thành Cô Bé Suối Ngang, mặc trang phục truyền thống, chân quấn xà cạp, đeo kiềng bạc, tay cầm ô, vai đeo gùi. Sau khi làm lễ khai quang, Cô sẽ múa mồi và ban tài phát lộc cho mọi người.

Giá hầu Cô Bé Suối Ngang không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là một hình thức nghệ thuật độc đáo, kết hợp giữa âm nhạc, vũ đạo, và trang phục. Thông qua giá hầu, người xem có thể cảm nhận được vẻ đẹp, sự linh thiêng, và lòng nhân ái của Cô Bé Suối Ngang.

Cô Bé Suối Ngang là một vị thánh được tôn kính trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Đền thờ Cô Bé Suối Ngang tại Hữu Lũng, Lạng Sơn là một địa điểm tâm linh linh thiêng, thu hút đông đảo du khách thập phương. Việc tìm hiểu về Cô Bé Suối Ngang, đền thờ, văn khấn, và giá hầu không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tín ngưỡng thờ Mẫu mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về Cô Bé Suối Ngang. Nếu có dịp đến Lạng Sơn, đừng quên ghé thăm Đền Cô Bé Suối Ngang để cầu tài lộc, bình an và trải nghiệm những nét đẹp văn hóa tâm linh độc đáo.