Chầu Tám Bát Nàn là một trong những vị Thánh Chầu quan trọng trong hệ thống Tứ Phủ, được tôn kính là vị nữ tướng tài ba thời Hai Bà Trưng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, thần tích và ý nghĩa tâm linh của Chầu Tám Bát Nàn trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.
Chầu Tám Bát Nàn là ai?
Chầu Tám Bát Nàn, còn được gọi là Chầu Bát Nàn hay Bát Nàn Đại Tướng Đông Nhung, là vị Thánh Chầu thứ tám trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu. Trong hệ thống thứ bậc, Chầu đứng sau Chầu Bảy Kim Giao và trước Chầu Chín Cửu Tỉnh. Chầu Tám thuộc miền Thượng Ngàn, là một trong những vị nữ tướng được tôn vinh vì công lao đánh giặc, bảo vệ đất nước.
Theo thần tích, Chầu Tám Bát Nàn vốn là tiên nữ từ cõi trời giáng trần:
“Sắc phong Đại tướng Bát Nàn
Danh tên nữ tướng,
Vương ban lưu truyền.
Rằng xưa thời trước công nguyên
Chầu là tiên nữ trên thiên giáng trần”
Tên thật của Chầu Tám là Vũ Thị Thục Nương, con gái của thầy thuốc Vũ Chất, nguyên quán ở Phượng Lâu, Bạch Hạc (nay thuộc tỉnh Vĩnh Phúc). Chầu sinh ra và lớn lên trong thời kỳ nước ta bị đô hộ bởi nhà Đông Hán.
Thần tích Chầu Tám Bát Nàn
Sự tích về nguồn gốc
Thần tích lưu truyền rằng, gia đình dòng họ Vũ vốn thuộc dòng hào phú vùng Phượng Lâu. Một hôm, ông Vũ Chất đi dạo qua một ngọn núi và phát hiện ngôi miếu thờ Sơn Tinh Công Chúa từ thời thượng cổ đã hoang tàn, đổ nát. Với lòng thành kính, ông đã huy động nhân dân quanh vùng góp tiền của, công sức để tu sửa lại ngôi đền khang trang hơn.
Sau khi hoàn thành việc tu sửa đền, ông Vũ Chất nằm mộng thấy một tiên nữ đến xin làm con để trả ơn. Không lâu sau, vợ ông thụ thai và sinh hạ Chầu Bát vào ngày rằm tháng tám. Chầu lớn lên xinh đẹp, đảm đang và đặc biệt giỏi cung kiếm.
Cuộc đời và sự nghiệp
Khi trưởng thành, Chầu Tám kết duyên với Phạm Danh Hương. Tuy nhiên, cuộc sống hạnh phúc của họ không kéo dài. Thái Thú Giao Châu lúc bấy giờ là Tô Định đem lòng si mê Chầu Tám, muốn cưỡng ép bà làm vợ. Khi bị từ chối, hắn đã sai người giết hại cha bà và chồng bà.
Đau đớn trước cảnh thù nhà nợ nước, Chầu Tám đã tập hợp quân dân, phất cờ khởi nghĩa. Vào năm 40 (SCN), bà đã hội quân cùng với Hai Bà Trưng đánh đuổi quân xâm lược Đông Hán.
Theo một tích khác, khi nghe tiếng gọi khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, Chầu Tám còn băn khoăn chưa biết có nên tham gia không. Trong một đêm, bà nằm mơ thấy nữ thần vâng lệnh Ngọc Hoàng xuống trao cho bà lá cờ thần và khuyên bà hội nghĩa theo Hai Bà Trưng. Sau đó, bà đã về Mê Linh tụ nghĩa và được Bà Trưng Vương phong làm Bát Nàn Đông Nhung Đại Tướng Quân.
Cùng với Chầu Bảy Kim Giao và Lê Chân Tướng Quân (Thánh Thiên Công Chúa), Chầu Tám được giao nhiệm vụ trấn giữ miền duyên hải từ Hải Phòng đến Thái Bình.
Sự hy sinh anh dũng
Năm 43 (SCN), sau ba năm nước nhà độc lập, quân Đông Hán dưới quyền chỉ huy của Mã Viện quay lại xâm chiếm nước ta. Chầu Tám cùng với Hai Bà Trưng kiên cường đánh trả, nhưng do thế yếu, cuối cùng bà đã theo gương Hai Bà, trầm mình xuống sông để bảo toàn khí tiết.
Thi thể của Chầu trôi dạt đến đâu, nhân dân lập đền thờ ngài ở đó, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với vị nữ tướng anh hùng. Nguồn: Wikipedia
Đền thờ Chầu Tám Bát Nàn ở đâu?
Đền thờ Chầu Tám Bát Nàn có ở nhiều nơi trên khắp cả nước, đặc biệt là ở các tỉnh miền Bắc. Dưới đây là những ngôi đền nổi tiếng nhất thờ Chầu:
Đền Tiên La (Thái Bình)
Đền Tiên La thuộc thôn Đoan Hùng, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình là nơi nổi tiếng nhất thờ Chầu Tám. Đây được xem là nơi di thể chầu trôi về, và cũng là nơi nhân dân chịu ơn chầu sâu đậm. Tại đây, Chầu còn được tôn xưng là Mẫu Tiên La.
Tại Đền Tiên La, vẫn còn lưu truyền câu chuyện kỳ diệu về việc Chầu Bát sau khi thác hóa ở trên ngàn, đã hóa phép đốn cây rừng, đóng thành bè gỗ theo dòng trôi về bến sông gần đền Tiên La. Chầu còn báo mộng cho người thủ đền cùng dân quanh vùng ra đón bè về để tu sửa đền, thể hiện sự linh thiêng và gắn bó của Chầu với vùng đất này.
Đền Chầu Tám Đồng Mỏ (Lạng Sơn)
Đền Chầu Tám Đồng Mỏ thuộc thị trấn Đồng Mỏ, tỉnh Lạng Sơn được truyền là nơi Chầu hóa. Đây là một trong những đền thờ quan trọng của Chầu ở vùng biên giới phía Bắc.
Đền Tân La (Hưng Yên)
Đền Tân La ở Dốc Lã thuộc tỉnh Hưng Yên là nơi Chầu đóng quân khi tham gia khởi nghĩa cùng Hai Bà Trưng. Đền này mang ý nghĩa lịch sử quan trọng, ghi dấu công lao của Chầu trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược.
Đền Tiên La (Hải Phòng)
Đền Tiên La (đền vọng) hay còn gọi là Đền Tám Gian tại đường Lê Lợi, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng cũng là nơi di hài chầu trôi về. Tại đây, bà còn được tôn xưng với tên Chúa Bát Nàn.
Ngoài ra, còn có nhiều đền thờ Chầu Tám khác rải rác trong tỉnh Thái Bình và tại quê nhà của Chầu ở tỉnh Vĩnh Phúc. Mỗi ngôi đền đều mang những nét đặc trưng riêng, nhưng đều thể hiện lòng tôn kính sâu sắc của nhân dân đối với vị nữ tướng anh hùng.
Tham khảo:
Chầu Tám Bát Nàn khi ngự đồng
Chầu Tám Bát Nàn là vị thánh chầu thường hay giá ngự về đồng, đặc biệt trong những dịp tiệc vui hoặc khi về đền chầu. Khi ngự đồng, Chầu có trang phục và phong thái đặc trưng:
- Trang phục: Chầu thường mặc áo màu vàng, đầu đội khăn đóng (khăn vành dây) màu vàng, có dải von hoặc vỉ lét thắt dải buộc.
- Vũ khí: Sau lưng dắt kiếm và cờ lệnh như khi ra trận, thể hiện bản chất của một vị võ tướng.
- Nghi thức: Sau lễ tấu hương và khai quang, Chầu thường múa kiếm cờ như quan lớn, thể hiện uy phong lẫm liệt của một vị tướng quân.
Hình ảnh Chầu Tám khi ngự đồng không chỉ mang tính nghi lễ mà còn tái hiện lại khí phách anh hùng của bà trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, truyền cảm hứng và niềm tự hào cho người dân Việt Nam.
Ngày tiệc Chầu Tám Bát Nàn
Ngày tiệc chính của Chầu Tám Bát Nàn là ngày 17 tháng 3 âm lịch, được xem là ngày Chầu hóa. Đây là dịp quan trọng trong năm, khi người dân từ khắp nơi đổ về các đền thờ Chầu để dâng lễ, cầu nguyện và tưởng nhớ công đức của bà.
Trong ngày tiệc, các nghi lễ được tổ chức trang trọng, với nhiều hoạt động văn hóa, tâm linh đặc sắc. Đặc biệt, các buổi hầu đồng thường được tổ chức để tái hiện hình ảnh của Chầu, mang đến không khí linh thiêng và sự gắn kết giữa con người với thế giới tâm linh.
Văn Chầu Tám Bát Nàn – Lời ca ngợi công đức
Văn Chầu Tám Bát Nàn là bài văn khấn, ca ngợi công đức và cuộc đời của Chầu, thường được đọc trong các buổi lễ cúng và hầu đồng. Bài văn không chỉ kể lại cuộc đời, sự nghiệp của Chầu mà còn thể hiện lòng thành kính, biết ơn của người dân đối với vị nữ tướng anh hùng.
Một đoạn tiêu biểu trong bài văn:
“Phúc lành có được duyên nay
Về đây mới biết chuyện ngày xa xưa
Có tâm Phật Mẫu dẫn đưa
Con về Chầu Bát quỳ thưa lễ người.
Đủ đầy trái ngọt, hoa tươi
Lòng con thành kính xin người chứng tâm”
Và kết thúc với lời cầu nguyện, mong Chầu phù hộ độ trì:
“Quanh năm tần tảo ở nhà
Không bằng một buổi đi xa về
Chầu Đức tin mãi nguyện một câu
A-Di-Đà-Phật in sâu tâm mình”
Cuộc đời và sự hy sinh của Chầu Tám không chỉ là minh chứng cho lòng yêu nước, tinh thần bất khuất của người phụ nữ Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau. Tín ngưỡng thờ Chầu Tám Bát Nàn góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân đối với những người có công với đất nước.
Khi đến thăm các đền thờ Chầu Tám, hãy dành thời gian tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp của bà và thành tâm cầu nguyện. Đó không chỉ là hành động tôn kính một vị thần linh mà còn là cách để chúng ta kết nối với lịch sử, văn hóa và tâm linh của dân tộc.
Thảo luận về chủ đề