Chầu Năm Suối Lân là ai trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu?
Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, Chầu Năm Suối Lân là một vị Thánh Chầu đứng thứ năm trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu. Ngài được biết đến với nhiều danh xưng như Chầu Đệ Ngũ Suối Lân, Công Chúa Suối Lân hay đơn giản là Chầu Năm. Trong hệ thống thứ bậc tâm linh, vị trí của ngài nằm sau Chầu Đệ Tứ Khâm Sai và đứng trước Chầu Lục Cung Nương, đảm nhiệm vai trò cai quản miền rừng núi vùng Suối Lân thuộc tỉnh Lạng Sơn ngày nay.
Theo truyền thuyết dân gian, Chầu Năm Suối Lân vốn là người dân tộc Nùng, sinh ra dưới thời vua Lê Trung Hưng. Theo sắc lệnh của vua cha, Chầu được giao nhiệm vụ trấn giữ cửa rừng Suối Lân bên dòng sông Hóa, coi sóc toàn bộ vùng đất này. Tại đây, Chầu không chỉ làm nhiệm vụ bảo vệ vùng sơn lâm mà còn tận tụy giúp đỡ người dân trong cuộc sống hàng ngày, dạy họ cách đi rừng, làm nương rẫy và sinh sống hài hòa với thiên nhiên.
Một số tài liệu khác lại cho rằng, Chầu Năm Suối Lân nguyên là một công chúa con vua, với tâm hồn yêu mến thiên nhiên, đặc biệt thích thú với không gian rừng xanh núi thẳm. Vì vậy, nàng đã xin phép vua cha được lên miền sơn lâm sinh sống. Khi đến vùng Suối Lân với cảnh đẹp địa linh, nàng đã cho dựng am để tu hành, sống đời thanh tịnh giữa núi rừng hùng vĩ.
Sau khi hóa (qua đời), Chầu được Mẫu Thượng Ngàn ban phong là Chầu Năm Suối Lân để tiếp tục cai quản vùng cửa rừng Suối Lân. Tương truyền, vào những đêm thanh vắng, Chầu thường hiện hình cùng 12 cô hầu cận, bẻ lái giữa dòng sông Hóa, tạo nên khung cảnh huyền ảo, linh thiêng.
Hình ảnh của Chầu Năm Suối Lân được mô tả trong các bài chầu văn với vẻ đẹp diễm lệ, đoan trang:
“Giở trang tích cũ Lê triều,
Suối Lân công chúa mĩ kiều diễm hương.
Nét đoan trang vẻ nhường ngọc tuyết,
Đôi mày ngài nửa khuyết vành trăng
Trâm cài soi nước long lanh.”
Đền thờ Chầu Năm Suối Lân – Nơi linh thiêng bên dòng sông Hóa
Đền thờ Chầu Năm Suối Lân tọa lạc bên bờ sông Hóa thuộc huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đây được xem là nơi thờ phụng chính của Chầu Năm và Cô Năm Suối Lân.
Hàng năm, đền thờ Chầu Năm Suối Lân đón tiếp rất nhiều du khách thập phương đến viếng thăm, bái yết. Đặc biệt, những người có duyên với Chầu Năm thường tìm đến đây để cầu phúc, cầu tài, cầu bình an. Theo quan niệm dân gian, nhờ lộc của Chầu mà những người băng rừng vượt suối sẽ được “chân cứng đá mềm”, vượt qua mọi khó khăn, trở ngại trên đường đi.
Vào những ngày lễ hội, đặc biệt là ngày khánh tiệc của Chầu vào 20 tháng 5 âm lịch, đền thờ Chầu Năm Suối Lân trở nên nhộn nhịp, tấp nập với các nghi lễ trang nghiêm và những hoạt động văn hóa đặc sắc.
Xem thêm các đền thờ linh thiêng tại Lạng Sơn:
Chầu Năm Suối Lân khi giá ngự về đồng
Trong tín ngưỡng thờ Mẫu, nghi lễ hầu đồng là một phần không thể thiếu, nơi các vị Thánh Chầu giáng trần thông qua thân xác của thanh đồng (người làm trung gian). Đối với Chầu Năm Suối Lân, việc giá ngự về đồng thường ít diễn ra hơn so với Chầu Lục và Chầu Đệ Tứ. Thông thường, Chầu chỉ giáng trần vào những ngày tiệc vui hoặc khi được những người có căn với Chầu Năm thỉnh mời.
Khi Chầu Năm Suối Lân giá ngự về đồng, thanh đồng thường khoác lên mình chiếc áo màu xanh tương tự như Chầu Đệ Nhị. Đó có thể là áo màu lam hoặc xanh thiên thanh, được xem như màu sắc đặc trưng của dòng Suối Lân. Màu xanh này tượng trưng cho sự gắn kết với thiên nhiên, với núi rừng – nơi Chầu cai quản và bảo vệ.
Vì Chầu Năm Suối Lân là vị Thánh chầu trên sơn trang, đôi khi người ta cũng thỉnh Chầu về chứng tòa Sơn Trang trong các nghi lễ đặc biệt. Điều này thể hiện vai trò quan trọng của Chầu trong hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu, đặc biệt là trong lĩnh vực liên quan đến núi rừng và thiên nhiên.
Tín ngưỡng thờ Chầu Năm Suối Lân là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh và văn hóa của người Việt, thể hiện sự kết nối giữa con người với thiên nhiên, giữa các dân tộc anh em, và giữa quá khứ với hiện tại. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị này không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cộng đồng và xã hội.
Thảo luận về chủ đề