Lào Cai, vùng đất biên cương hùng vĩ, không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp mà còn là nơi lưu giữ những câu chuyện tâm linh huyền bí. Trong đó, sự tích về Cô Bé Cấm Sơn và đền Cấm là một phần không thể thiếu, thể hiện tín ngưỡng thờ Mẫu và lòng biết ơn đối với những vị thần linh đã phù hộ cho vùng đất này.
Đền Cấm là ngôi đền gắn liền với sự hiển linh của Mẫu Thượng Ngàn giúp quân tướng nhà Trần trong trận chiến chống giặc Nguyên Mông.
Cô Bé Cấm Sơn là ai?
Cô Bé Cấm Sơn là một trong số mười hai cô bé thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Cô trong hệ thống Tứ Phủ Thánh Cô của đạo Mẫu Việt Nam. Tuy nhiên, sự tích về cô lại gắn liền với vùng đất Lào Cai và được xem là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn, vị thần cai quản vùng núi non hùng vĩ. Câu chuyện về cô không chỉ là một truyền thuyết mà còn là một phần lịch sử, gắn liền với cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược.
Vào năm 1257, khi quân Nguyên Mông tràn vào xâm lược nước ta, tướng quân Trần Quốc Tuấn đã dẫn quân lên trấn giữ vùng biên giới Lào Cai. Nơi đây, dưới sự chỉ huy tài tình của ông, quân ta đã chiến đấu dũng cảm, kiên cường. Khu vực ga Lào Cai (nay là Phố Mới) khi đó là một khu rừng nguyên sinh rậm rạp, được Trần Quốc Tuấn chọn làm căn cứ quân y tuyến hai. Những binh sĩ bị thương trong các trận chiến được đưa về đây để chữa trị. Người dân địa phương, bao gồm người Kinh, người Tày, người Giáy, cũng được phép đưa người ốm đau đến nhờ quân y giúp đỡ.
Chính tại nơi này, một sự việc kỳ lạ đã xảy ra. Cứ vào ban đêm, một thiếu nữ mặc áo xanh xuất hiện tại trạm quân y, tận tình bốc thuốc, chữa bệnh cho mọi người. Tài năng của cô vô cùng đặc biệt, ai được cô chữa trị đều nhanh chóng khỏi bệnh. Tuy nhiên, vào ban ngày, không ai nhìn thấy cô gái này. Người dân bản địa cũng khẳng định rằng trong làng không có ai như vậy. Từ đó, mọi người tin rằng cô gái chính là hóa thân của Mẫu Thượng Ngàn, hiển linh để phù hộ cho dân lành và giúp quân đội đánh giặc.
Khu rừng nơi cô gái xuất hiện sau này được gọi là rừng Cấm, và trạm quân y xưa kia được thay thế bằng đền Cấm, nơi thờ phụng các quan binh đã hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ đất nước, đặc biệt là năm binh sĩ nhà Trần đã ngã xuống trong trận chiến chống quân Nguyên Mông. Từ đó, câu chuyện về Cô Bé Cấm Sơn đã trở thành một phần quan trọng trong tín ngưỡng dân gian của người dân Lào Cai.
Tìm hiểu về Đền Cấm
Đền Cấm Sơn ở đâu?
Đền Cấm Sơn tọa lạc tại thôn Soi Mười (nay là tổ 15B, phường Phố Mới, thành phố Lào Cai), nằm giữa một khu rừng xanh mát. Ban đầu, đền chỉ là một miếu nhỏ do quan binh và dân làng cùng nhau xây dựng để thờ phụng năm binh sĩ nhà Trần đã hy sinh. Đến thế kỷ XVI, miếu được tu sửa và mở rộng thành đền, trở thành một địa điểm tâm linh quan trọng của vùng.
Một số ngô đền linh thiêng khác tại Lào Cai:
Năm 2001, đền Cấm vinh dự được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia, khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa to lớn của ngôi đền. Ngày nay, đền đã được trùng tu khang trang, rộng rãi hơn, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của người dân và du khách thập phương.
Kiến Trúc và Các Ban Thờ Trong Đền
Đền Cấm được xây dựng theo kiến trúc truyền thống hình chữ Đinh, gồm hai gian: đại bái và hậu cung. Trong khuôn viên đền có nhiều cây cổ thụ như cây si, cây mít, cây ngọc lan, tạo nên một không gian linh thiêng và thanh tịnh.
Bên trong đền thờ nhiều vị thần linh quan trọng trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, bao gồm:
- Ngũ Vị Tôn Ông Trần Triều
- Ông Hoàng Mười
- Ông Hoàng Bơ
- Ông Hoàng Bảy
- Bà Chúa Sơn Trang
- Chúa Thác Bờ
- Chầu Lục
- Chầu Bé Bắc Lệ
- Bà Chúa Cấm
- Chầu Bát Ngàn
- Các đấng Thánh Mẫu
- Phật Quan Âm Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt
Đền Cấm hiện vẫn lưu giữ một số sắc phong có giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời, minh chứng cho sự linh thiêng và vai trò quan trọng của ngôi đền trong đời sống tâm linh của người dân Lào Cai.
Hướng Dẫn Đường Đi Đến Đền Cấm
Đền Cấm nằm ở vị trí thuận lợi, dễ dàng di chuyển bằng nhiều phương tiện khác nhau:
- Phương tiện cá nhân: Đi theo đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến trung tâm thành phố Lào Cai, qua cầu Phố Mới, rẽ vào đường Nguyễn Huệ, Cao Thắng, Nguyễn Tri Phương, Triệu Quang Phục, Hoàng Diệu là tới đền.
- Tàu hỏa: Đi tàu từ ga Hà Nội đến ga Lào Cai, sau đó bắt xe vào đền (cách ga khoảng 2km).
- Xe khách: Đi xe khách từ bến xe Mỹ Đình đến bến xe Lào Cai, sau đó bắt xe vào đền (cách bến xe khoảng 12km). Bạn cũng có thể sử dụng dịch vụ xe Limousine đưa đón tận nơi.
Lễ hội đền Cấm Lào Cai
Lễ hội đền Cấm ở Lào Cai thường được tổ chức vào ngày Thìn đầu tiên của tháng 7 Âm lịch hằng năm, được xem là ngày giỗ của năm vị quan binh nhà Trần đã hy sinh tại vùng đất này trong cuộc chiến chống quân Nguyên – Mông.
Vào dịp này, người dân cùng nhau đóng góp lương thực để tổ chức lễ “xóa tội vong nhân” dành cho năm vị binh sĩ. Phần hội diễn ra sôi nổi với nhiều trò chơi dân gian như ném còn, đánh én… Ngoài ra, đền Cấm còn là nơi tổ chức lễ hội xuống đồng hằng năm, thu hút đông đảo người tham gia.
Mỗi dịp lễ hội hay những ngày đầu xuân, du khách thập phương cùng con nhang đệ tử lại hành hương về đền Cấm để tham quan, chiêm bái và dâng hương tưởng nhớ các vị tướng anh hùng cùng Thánh Mẫu. Ai nấy đều bày tỏ lòng tri ân và cầu mong sự phù hộ độ trì, mang lại may mắn, tài lộc cho bản thân, gia đình và sự hưng thịnh của đất nước.
Sự tích về Cô Bé Cấm Sơn và đền Cấm là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa tâm linh dân gian của Việt Nam. Đến với Lào Cai, đừng quên ghé thăm đền Cấm để chiêm bái, cầu nguyện và tìm hiểu về những câu chuyện linh thiêng đã đi vào lòng người dân nơi đây.
Hãy để Cô Bé Cấm Sơn và các vị thần linh che chở, phù hộ cho bạn và gia đình luôn được bình an, hạnh phúc.
Bản văn Cô Bé Cấm Sơn (Lào Cai)
Thỉnh mời Cô Bé Cấm Sơn
Lai lâm chứng giảm tâm hương lòng thành
Cảnh địa linh sơn lâm Bắc trấn
Tối linh từ đền Cấm Lào Cai
Sánh tày tiên cảnh Bồng Lai
Tả Long hữu Hổ tụ lai minh đường
Nơi hảo khí âm dương hòa hiệp
Thế địa đồ trùng điệp non xanh
Một tòa đền Cấm anh linh
Sơn Lâm quý địa hách danh Cô Bé Ngàn
Kim đệ tử văn đàn tấu luyện
Thỉnh mời Cô ứng hiện giáng lâm
Khói bay tỏa ngát hương trầm
Các đằng gặp hội long vân phỉ nguyền
Kiềng xuyến bạc quạt tiên hài sảo
Vòng khăn sừng màu áo chàm xanh
Khuyên tai hoa bạc long lanh
Vòng vàng xà tích đai xanh dịu dàng
Điệu tính tẩu vang vang dậy núi
Pí noọng cùng trảy hội non xuân
Sa Pa, Bát Xát cũng gần
Văn Bàn có rượu Nậm Cần thơm cay
Rượu San Lùng men say Bát Xát
Chóe rượu ngô ngào ngạt Bắc Hà
Cơm lam măng sặt hay là
Rầy xôi ngũ sắc lại trà tuyết san
Giận hài sảo băng ngàn vượt suối
Rau sắng cùng rau rớn song mây
Hoa ban lá đắng trên tay
Thong dong nhẹ gót đường mây trở về
Về đền Cấm đan trì tâu dộng
Tấu đan đài Sơn động Mẫu Vương
Châu cung đệ nhất ngọc đường
Thệ nguyền cứu độ muôn phương dân lành
Khách hữu tình đương cơ bệnh khổ
Lòng chỉ thành Mẫu độ Cô thương
Kể khi binh biển bất thường
Đoàn quân gặp buổi tang thương cơ hàn
Bỗng có người áo chàm khăn thắm
Nước suối thần thảo dược độ nguy
Uống xong bệnh khỏi tức thì
Thoắt đà chẳng thấy tiên phi nơi nào
Giấc chiêm bao trăm người như một
Ứng mộng thần đều được bảo cho
Ấy nhờ phép lực Tiên Cô
Phải mau tạ lễ thỉnh Cô Bé Ngàn
Sắm hài sảo tiền vàng võng thẳm
Tâm chí thành kêu khẩn đều linh
Dù ai một dạ chi thành
Lập đàn loan giá phụng hành hầu cô
Dương đuốc tuệ soi cho trần thế
Vượt sông mê thoát bể khổ sầu
Thành tâm kính nguyện khẩu đầu
Xin cô giáng phúc muôn thâu thọ trường.
Thảo luận về chủ đề