Đền Chín Giếng Thanh Hóa

Đền Chín Giếng tọa lạc tại phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, gần quốc lộ 1A. Trước đây, khu vực này thuộc trang Phú Dương, xã Cổ Đam, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Đền nằm cách đền Sòng Sơn khoảng 500m, tạo thành một cụm di tích tâm linh quan trọng của vùng đất Thanh Hóa.

Để đến Đền Chín Giếng, du khách có thể di chuyển bằng nhiều phương tiện:

• Bằng xe khách: Từ Hà Nội hoặc các tỉnh lân cận, bạn có thể bắt xe khách đến thị xã Bỉm Sơn, sau đó đi taxi hoặc xe ôm đến đền.
• Bằng tàu hỏa: Đi tàu đến ga Bỉm Sơn, sau đó di chuyển khoảng 3km đến đền.
• Bằng phương tiện cá nhân: Nếu đi từ Hà Nội, bạn đi theo quốc lộ 1A hướng Nam, qua Ninh Bình đến Thanh Hóa. Khi đến thị xã Bỉm Sơn, rẽ vào phường Bắc Sơn và đi theo biển chỉ dẫn đến Đền Chín Giếng.

Sự tích Đền Chín Giếng

Sự tích về Đền Chín Giếng gắn liền với huyền thoại về chín giếng nước thiêng và mối quan hệ đặc biệt giữa Chúa Liễu Hạnh và Cửu Thiên Huyền Nữ. Nguồn: Cổng thông tin điện tử xã Bỉm Sơn

Tương truyền, trong một trận chiến khốc liệt giữa Tiền Quan Thánh và Chúa Liễu Hạnh tại Sòng Sơn, Chúa Liễu Hạnh lâm vào thế nguy khốn. Để thoát khỏi hiểm cảnh, bà đã biến thành một con rồng và ẩn mình về nơi Cửu Thiên Công Chúa đang ngự – chính là chín cái giếng thiêng.

Tại đây, Chúa Liễu Hạnh được Cửu Thiên Huyền Nữ (Con gái thứ Chín của Ngọc Hoàng Thượng Đế) dùng phép thuật che chở, cùng với sự giúp đỡ của Phật Bà Quan Âm. Nhờ vậy, Chúa Liễu Hạnh đã thoát khỏi lưới vây của Tiền Quan Thánh.

Cảm kích trước tấm lòng của Phật Bà Quan Âm, Chúa Liễu Hạnh đã quy y theo Phật. Đồng thời, để đáp lại tình cảm cưu mang của Cửu Thiên Huyền Nữ, Chúa Liễu Hạnh đã kết nghĩa chị em với bà.

Chính vì mối quan hệ đặc biệt này mà hàng năm, trong lễ hội truyền thống, khi rước bóng Thánh Mẫu Liễu Hạnh lên Đèo Ba Dội, kiệu rước Thánh Mẫu cũng được rước từ Đền Sòng Sơn sang Đền Chín Giếng. Nghi thức này tượng trưng cho hình ảnh người chị (Chúa Liễu Hạnh) đến thăm người em (Cửu Thiên Huyền Nữ).

Lịch sử hình thành Đền Chín Giếng

Để ghi nhớ và tri ân đối với Cửu Thiên Huyền Nữ đã có công cứu giúp Chúa Liễu Hạnh, nhân dân đã lập đền thờ ngay bên cạnh chín cái giếng thiêng. Đền được gọi là Đền Chín Giếng, hay còn có tên gọi khác là Đền Cô Chín, để tưởng nhớ công đức của Cửu Thiên Công Chúa – Con gái thứ Chín của Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Thời kỳ khởi dựng

Đền Chín Giếng được khởi dựng từ thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII-XVIII), cùng thời gian với đền Sòng Sơn. Ban đầu, đền chỉ là một miếu nhỏ thờ Mẫu Liễu Hạnh, sau đó dần được mở rộng để thờ thêm các vị thần khác như Thần Nông, Thổ Địa và các anh hùng dân tộc.

Quá trình trùng tu và phát triển

Trải qua nhiều thế kỷ, Đền Chín Giếng đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo:

• Năm 1939: Đền được tu sửa lớn
• Năm 1993: Đền được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử văn hóa xếp hạng cấp Quốc gia
• Từ năm 2004 đến nay: Đền được trùng tu, tôn tạo mang vóc dáng như hiện nay

Việc công nhận di tích cấp quốc gia đã khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh to lớn của Đền Chín Giếng, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị này trong đời sống hiện đại.

Kiến trúc độc đáo của Đền Chín Giếng

Đền Chín Giếng sở hữu kiến trúc độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống Việt Nam. Ngôi đền tọa lạc trên sườn núi, được bao quanh bởi cây cối tốt tươi, tạo nên một không gian sơn thủy hữu tình.

Vị trí và cảnh quan thiên nhiên

Phía trước Đền là dòng suối Sòng với những mô đá nổi lên tựa như những hòn non bộ tự nhiên. Đặc biệt, dưới mặt nước suối Sòng trước Đền là 9 miệng giếng tự nhiên – điểm nhấn độc đáo của di tích này. Nước từ các giếng trong veo tuôn lên từ lòng đất, không bao giờ vơi cạn. Thêm vào đó, từng đàn cá mắt đỏ thân vàng tung tăng bơi lội trong các giếng, tạo nên một khung cảnh vô cùng sinh động và đẹp mắt.

Kiến trúc của đền

Kiến trúc của Đền Chín Giếng được thiết kế theo lối truyền thống, bao gồm nhiều hạng mục:

1. Tam môn: Cổng vào đền có đôi cột đồng trụ cao, vững chãi. Đỉnh hai cột giữa được đắp đôi phượng chầu, hai cột hai bên có ghê chầu với sắc thái biểu cảm sinh động.
2. Cung ngoài: Gồm 7 gian đều gắn nghi môn, cửa võng gỗ sơn son thiếp vàng lộng lẫy. Gian chính giữa là ban thờ công đồng, bên trái là ban thờ Hội đồng Thánh hoàng, bên phải là ban thờ Hội đồng Thánh Cô.
3. Cung giữa: Có 5 gian liền kề chạy song song với cung ngoài, cùng kiểu thức. Gian giữa có ban/khám thờ Cô Chín, bên phải là cung Chầu Cửu, bên trái là ban thờ Ngũ vị tôn ông.
4. Cung trong: Có 3 gian thờ, bên trái thờ Tam tòa Thánh Mẫu.

Tất cả các hạng mục kiến trúc đều được chạm khắc tinh xảo, sơn son thếp vàng rực rỡ, thể hiện tài nghệ điêu luyện của các nghệ nhân xưa và lòng thành kính của người dân đối với các vị thần linh.

Đền Chín Giếng thờ ai?

Đền Chín Giếng là nơi tôn thờ Bán Thiên công chúa, hay còn gọi là Cửu Thiên Huyền Nữ – Con gái thứ Chín của Ngọc Hoàng Thượng Đế. Chính vì vậy, dân gian quen gọi ngôi đền này là Đền Cô Chín.

Tham khảo: Tại sao Cô Chín Sòng còn gọi là Cô Chín Giếng?

Các vị thần được thờ phụng

Ngoài Cửu Thiên Huyền Nữ là vị thần chính, Đền Chín Giếng còn thờ nhiều vị thần khác:

1. Tam tòa Thánh Mẫu: Bao gồm Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn và Mẫu Thoải
2. Ngũ vị tôn ông: Ngũ vị Tôn ông, còn được gọi là Ngũ vị Tôn Quan hoặc Ngũ vị Quan Lớn, là năm vị thần quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt
3. Hội đồng Thánh hoàng: Các vị Thánh Hoàng này đứng sau Tam Tòa Thánh Mẫu, Ngũ Vị Tôn Quan và Tứ Phủ Chầu Bà trong hệ thống thờ cúng
4. Hội đồng Thánh Cô: Hội đồng Thánh Cô, còn được gọi là Tứ Phủ Thánh Cô, bao gồm 12 vị Tiên Cô trong hệ thống Tứ Phủ của Đạo Mẫu Việt Nam. Chi tiết: Tứ phủ thánh cô là ai?

Lễ hội Đền Chín Giếng

Lễ hội Đền Chín Giếng là một trong những hoạt động văn hóa tâm linh quan trọng của người dân Thanh Hóa, thu hút đông đảo du khách thập phương tham gia.

Lễ hội truyền thống Sòng Sơn

Lễ hội truyền thống Sòng Sơn được tổ chức vào ngày 26 tháng 2 âm lịch hàng năm. Trong lễ hội này, có nghi thức rước kiệu Thánh Mẫu từ đền Sòng Sơn sang đền Chín Giếng rồi lên đèo Ba Dội. Đây là dịp để tái hiện mối quan hệ kết nghĩa chị em giữa Chúa Liễu Hạnh và Cửu Thiên Huyền Nữ, đồng thời thể hiện lòng thành kính của người dân đối với các vị thần linh.

Ngày chính hội của Đền Chín Giếng

Ngày 09 tháng 9 âm lịch hàng năm là ngày chính hội của Đền Chín Giếng. Đây là dịp để người dân tổ chức các hoạt động tế lễ, văn hóa … để tưởng nhớ công đức của Cửu Thiên Huyền Nữ.

Khách du lịch đến vãng cảnh đền Sòng Sơn không quên đến đền Chín giếng dâng hương, cầu mong được Cô Chín gia ân phù hộ đắc tài sai lộc. Đồng thời dành thời gian tản bộ, thả hồn chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ thú của chín giếng thiêng.

Với vị thế là một di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia và điểm đến tâm linh nổi tiếng, Đền Chín Giếng đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển du lịch của địa phương. Đền không chỉ thu hút khách du lịch tâm linh mà còn là điểm đến của những người yêu thích văn hóa, lịch sử và kiến trúc truyền thống.

Nếu có dịp đến Thanh Hóa, đừng quên ghé thăm Đền Chín Giếng để chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, tìm hiểu những câu chuyện huyền thoại và cảm nhận không gian tâm linh linh thiêng nơi đây. Chắc chắn, Đền Chín Giếng sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm đáng nhớ và ý nghĩa.