Nằm trên núi Hoàng Thi hùng vĩ, Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là điểm hành hương linh thiêng mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc của Yên Bái. Với lịch sử hàng trăm năm, nơi đây hội tụ tinh hoa kiến trúc, tín ngưỡng và cảnh quan thiên nhiên hồ Thác Bà thơ mộng.
Bài viết dưới đây sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá di sản đa sắc màu này!
Đôi nét về Đền Mẫu Thác Bà
Đền Mẫu Thác Bà, hay còn gọi là Đền Thác Bà, tọa lạc trên núi Hoàng Thi thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. Đây là một trong những di tích lịch sử – văn hóa quan trọng của khu vực Tây Bắc, được công nhận là Di tích Quốc gia vào năm 2021.
Đền nằm ở độ cao 70m so với chân núi, quay mặt về hướng Đông Bắc, tựa lưng vào núi và nhìn ra dòng sông Chảy thơ mộng. Từ sân đền, du khách có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh hồ Thác Bà – một trong ba hồ nhân tạo lớn nhất Việt Nam – cùng với Nhà máy Thủy điện Thác Bà, công trình thủy điện đầu tiên của Việt Nam.
Xem thêm: Hồ Thác Bà – điểm đến du lịch nổi tiếng của Yên Bái
Lịch sử hình thành
Gắn liền với truyền thuyết công chúa Minh Đạt – con gái vua Hùng thứ 18, người có công dạy dân khai hoang, trồng lúa. Khi bà mất, nhân dân lập đền thờ và tôn làm Thánh Mẫu.
Năm 1963, đền được di dời do xây dựng nhà máy thủy điện Thác Bà – công trình thủy điện đầu tiên của Việt Nam.
Đến năm 1999, đền được tái thiết trên núi Hoàng Thi và được công nhận Di tích Quốc gia vào năm 2021
Một số truyền thuyết về Đền Mẫu Thác Bà
Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là một công trình kiến trúc tâm linh nổi bật mà còn mang trong mình những truyền thuyết và câu chuyện lịch sử đầy ý nghĩa, gắn liền với văn hóa và đời sống tinh thần của người dân vùng Tây Bắc.
Những câu chuyện này không chỉ làm tăng thêm giá trị linh thiêng của ngôi đền mà còn phản ánh sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và lịch sử dân tộc.
Truyền thuyết về công chúa Minh Đạt – Thánh Mẫu Thác Bà
Theo truyền thuyết, Đền Mẫu Thác Bà được xây dựng để thờ công chúa Minh Đạt, con gái vua Hùng Vương thứ 18. Công chúa Minh Đạt là người được vua cha giao nhiệm vụ cai quản vùng đất sông Chảy – khu vực ngày nay thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. Với tài năng và đức độ, bà đã hướng dẫn người dân khai hoang, trồng lúa, dệt vải, phát triển nghề đánh bắt cá tôm và bảo vệ rừng. Dưới sự dẫn dắt của bà, vùng đất này nhanh chóng trở thành một khu vực trù phú.
Sau khi bà qua đời, nhân dân trong vùng đã lập đền thờ để tưởng nhớ công lao to lớn của bà và tôn bà làm Thánh Mẫu. Từ đó, Đền Mẫu Thác Bà trở thành nơi gửi gắm niềm tin tâm linh của người dân với mong muốn cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no. Truyền thuyết còn kể rằng Thánh Mẫu thường hiển linh để phù hộ cho nhân dân vượt qua khó khăn, thiên tai.
Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật và sự phù trợ của Thánh Mẫu
Một câu chuyện khác gắn liền với lịch sử là sự kiện Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật – một vị tướng tài ba thời nhà Trần – đã đến Đền Mẫu Thác Bà trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên-Mông lần thứ hai vào năm 1285. Khi hành quân qua vùng sông Chảy, ông cùng nghĩa quân đã vào đền kính bái và cầu xin sự phù trợ của Thánh Mẫu. Tương truyền rằng, nhờ sự che chở của Thánh Mẫu, nghĩa quân đã vượt qua nhiều khó khăn trên đường hành quân và giành chiến thắng vẻ vang.
Sau khi chiến thắng trở về, Chiêu Văn Vương đã ban tặng cho đền danh hiệu “Mỹ Tự Thác Bà Tối Linh Từ” để ghi nhận sự linh thiêng của ngôi đền. Đồng thời, vua Trần cũng phong sắc cho công chúa Minh Đạt với danh hiệu “Thục Diệu Minh Đạt Thần Nữ Chi Thần”. Đây là một trong những câu chuyện góp phần khẳng định giá trị lịch sử đặc biệt của Đền Mẫu Thác Bà.
Kiến trúc độc đáo giữa thiên nhiên hùng vĩ
Đền Mẫu Thác Bà có diện tích khoảng 1.800m² và được thiết kế theo lối kiến trúc truyền thống Việt Nam với ba khu vực chính: 5 gian đại bái, 3 gian trung cung và 3 gian hậu cung.
Gian đại bái nổi bật với bức cuốn thư “Thác Bà Linh Từ” chạm khắc tinh xảo. Các ban thờ trong đền được bố trí hài hòa theo tín ngưỡng Tam Phủ và Tứ Phủ của người Việt. Hậu cung là nơi thờ chính tượng Mẫu Thác Bà cùng Tam Tòa Thánh Mẫu.
Cảnh quan quanh đền mang vẻ đẹp vừa cổ kính vừa thanh bình. Những bậc đá dẫn lên đền được thiết kế tượng trưng cho 365 ngày trong năm, tạo nên cảm giác như một hành trình tâm linh đầy ý nghĩa. Từ đây, du khách không chỉ cảm nhận được sự linh thiêng mà còn tận hưởng không khí trong lành và vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ của vùng đất châu thổ sông Chảy.
Vai trò văn hóa – tâm linh
Các lễ hội truyền thống tại đây không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn tái hiện những nét văn hóa độc đáo của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Qua nhiều thế kỷ tồn tại và phát triển, đền đã trở thành biểu tượng văn hóa – tâm linh không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Yên Bái nói riêng và khu vực Tây Bắc nói chung.
Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà
Hàng năm, Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà được tổ chức vào đêm mùng 8 đến hết ngày mùng 9 tháng Giêng Âm lịch, thu hút hàng nghìn du khách và người dân địa phương.
Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là nơi thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu mà còn là điểm hội tụ văn hóa của 13 dân tộc sinh sống quanh vùng hồ Thác Bà như Dao, Tày, Cao Lan và Nùng….
Thảo luận về chủ đề