Sự tích Đền Quán Cháo – Ninh Bình

Đền Quán Cháo, một địa điểm tâm linh nổi tiếng tại Ninh Bình, không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc cổ kính mà còn bởi những câu chuyện lịch sử và truyền thuyết đặc sắc. Ngôi đền này gắn liền với sự tích về những bát cháo nghĩa tình, góp phần vào chiến thắng lẫy lừng của quân Tây Sơn trước quân Thanh xâm lược.

Hãy cùng khám phá những điều thú vị về Đền Quán Cháo, từ sự tích, kiến trúc đến những nét văn hóa tâm linh độc đáo.

Đền Quán Cháo ở đâu?

Đền Quán Cháo tọa lạc tại phường Tây Sơn, thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình. Vị trí của đền nằm ngay sát Quốc lộ 1A, rất thuận tiện cho việc di chuyển và tham quan. Nếu bạn đi từ Hà Nội theo hướng về Ninh Bình, đền nằm ngay bên tay phải, dễ dàng nhận thấy với biển chỉ dẫn rõ ràng. Đền Quán Cháo nằm trong cụm di tích Đền Dâu – Quán Cháo, cách Đền Dâu khoảng 1km. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho du khách kết hợp tham quan cả hai địa điểm tâm linh nổi tiếng này.

Hướng dẫn di chuyển đến Đền Quán Cháo:

• Bằng xe khách: Từ Hà Nội, bạn có thể bắt xe khách đi Tam Điệp tại bến xe Giáp Bát. Hầu hết các xe đi Tam Điệp đều đi qua Đền Quán Cháo.
• Bằng ô tô:
  • Đi theo cao tốc: Đi theo cao tốc Hà Nội – Ninh Bình, sau đó rẽ vào Quốc lộ 1A theo hướng Tam Điệp.
  • Đi theo Quốc lộ 1A: Đi thẳng theo Quốc lộ 1A từ Hà Nội về Tam Điệp.
• Bằng xe máy: Tương tự như ô tô, bạn có thể đi theo Quốc lộ 1A.

Khi đến Đền Quán Cháo, bạn có thể dễ dàng tìm thấy bãi đỗ xe và các dịch vụ ăn uống, mua sắm lễ vật ngay gần đó.

Đền Quán Cháo Thờ ai?

Đền thờ chính các vị thần linh liên quan đến sự tích dâng cháo cho quân Tây Sơn, đặc biệt là hai tiên nữ Quế Nương và Thị Nương, những người được dân gian truyền tụng là đã giáng trần để giúp đỡ nghĩa quân. Ngoài ra, đền còn thờ:

• Ngũ Dinh, Ngũ Tướng, Ngũ Hổ: Các vị thần cai quản phương hướng và bảo vệ đền.
• Chúa Bản Đền: Vị thần cai quản và bảo hộ khu vực đền.
• Quan Hoàng Bảy và Quan Hoàng Mười: Hai vị quan nổi tiếng trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
• Mẫu Liễu Hạnh: Một trong Tứ Bất Tử của Việt Nam, là một trong những vị Thánh quan trọng của tín ngưỡng Việt Nam. Bà còn được gọi bằng các tên: Bà Chúa Liễu, Liễu Hạnh (柳杏), Mẫu Liễu Hạnh (母柳杏), Mẫu Thượng Thiên (母上天) hoặc ở nhiều nơi thuộc vùng Bắc Bộ bà được gọi ngắn gọn là Mẫu Liễu.

Sự đa dạng trong các vị thần được thờ tại Đền Quán Cháo thể hiện sự phong phú của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, nơi các yếu tố lịch sử, truyền thuyết và tâm linh hòa quyện vào nhau.

Sự tích Đền Quán Cháo?

Sự tích Đền Quán Cháo gắn liền với một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc – cuộc kháng chiến chống quân Thanh xâm lược dưới sự lãnh đạo của vua Quang Trung. Theo truyền thuyết, vào năm 1788, khi vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) dẫn quân ra Bắc đánh giặc, đến vùng Tam Điệp, quân sĩ mệt mỏi và đói khát. Lúc này, hai tiên nữ Quế Nương và Thị Nương đã hóa thân thành người dân thường, nấu cháo và mang đến cho quân lính.

Nhờ những bát cháo thơm ngon, bổ dưỡng, quân Tây Sơn đã phục hồi sức lực, chiến đấu dũng cảm và giành chiến thắng vang dội tại trận Ngọc Hồi – Đống Đa. Nghĩa quân đã thực hiện đúng như lời huấn dụ của vua Quang Trung tại lễ thề của các tướng sĩ trước khi ra trận tại Thanh Hóa:

“Đánh cho chích luân bất phản,

Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”.

(Đánh cho nó một chiếc xe để chạy về nước cũng không có,

Đánh cho nó một mảnh giáp cũng chẳng còn

Đánh cho nó biết nước Nam anh hùng là có chủ)

Sau chiến thắng, vua Quang Trung trở lại vùng đất này và vô cùng cảm kích trước sự giúp đỡ của hai tiên nữ. Tuy nhiên, hai người đã biến mất không dấu vết. Để tưởng nhớ công ơn của họ, vua Quang Trung đã ra lệnh xây dựng một ngôi đền tại nơi hai tiên nữ dâng cháo, và đặt tên là Đền Quán Cháo. Câu ca dao:

“Ăn trầu nhớ miếng cau khô,
Trèo lên Ba Dội nhớ cô bán hàng.”

cũng bắt nguồn từ sự tích này, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người dân đối với những người đã giúp đỡ quân Tây Sơn trong cuộc chiến chống quân Thanh.

Kiến trúc và không gian tâm linh của Đền Quán Cháo

Đền Quán Cháo mang đậm kiến trúc truyền thống của các ngôi đền Việt Nam. Trước sân đền là cảnh quan núi Ngũ Hành Sơn được đắp nổi, tạo nên vẻ đẹp hài hòa và trang nghiêm.

Bên trong đền, các cung thờ được bài trí tỉ mỉ và trang trọng. Cung Đệ Tam thờ Công Đồng Tứ Phủ, Cung Đệ Nhị thờ Chúa Bản Đền, Quan Hoàng Bảy và Quan Hoàng Mười. Đặc biệt, Cung Cấm thờ tượng Mẫu Liễu Hạnh được đặt trong khám sơn son thiếp vàng lộng lẫy. Các pho tượng trong đền đều được chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân xưa.

Không gian xung quanh đền cũng rất thoáng đãng và yên bình. Ba cây cổ thụ lớn tỏa bóng mát che phủ sân đền, tạo nên một không gian tâm linh thanh tịnh và thư thái.

Lễ hội Đền Quán Cháo

Lễ hội Đền Quán Cháo được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm và kéo dài đến hết ngày 3 tháng 3 âm lịch (ngày kỵ của Mẫu Liễu Hạnh). Trong những ngày này, đền đón hàng ngàn lượt du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái và cầu nguyện.

Phần lễ của lễ hội bao gồm các nghi thức tế lễ truyền thống, tế nữ quan, và các hoạt động rước kiệu. Trước đây, người ta còn rước tượng Mẫu và kéo chữ “Mẫu Nghi Thiên Hạ”, “Thiên Hạ Thái Bình” và “Lý Nhân vi mỹ”, nhưng hiện nay các tục lệ này đang được khôi phục dần. Phần hội có các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi dân gian đặc sắc, tạo nên không khí vui tươi và náo nhiệt.

Lễ hội Đền Quán Cháo không chỉ là dịp để tưởng nhớ công ơn của các vị thần linh mà còn là cơ hội để người dân giao lưu, gắn kết cộng đồng và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống.

Kinh nghiệm đi lễ Đền Quán Cháo

Nếu bạn có kế hoạch đi lễ Đền Quán Cháo, dưới đây là một số kinh nghiệm hữu ích:

• Thời điểm: Nên đi vào dịp đầu xuân năm mới hoặc trong mùa lễ hội để cảm nhận không khí trang nghiêm và náo nhiệt.
• Lễ vật: Chuẩn bị lễ vật tùy theo điều kiện và lòng thành. Thông thường, lễ vật bao gồm hương, hoa, quả, trầu cau, xôi, thịt, và tiền vàng.
• Trang phục: Mặc trang phục lịch sự, kín đáo khi vào đền.
• Thái độ: Giữ thái độ tôn kính, thành tâm khi cầu nguyện.
• Kết hợp tham quan: Vì Đền Quán Cháo nằm gần Đền Dâu, bạn nên kết hợp tham quan cả hai địa điểm để có một chuyến đi trọn vẹn.

Đền Quán Cháo không chỉ là một di tích lịch sử – văn hóa mà còn là một địa điểm tâm linh quan trọng, gắn liền với những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Đến với Đền Quán Cháo, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc cổ kính, tìm hiểu về những câu chuyện lịch sử và truyền thuyết đặc sắc mà còn được hòa mình vào không gian tâm linh thanh tịnh, cầu nguyện cho bình an và may mắn.