Lộc Hoa Công Chúa là ai?

Lộc Hoa Công Chúa là ai?

Lộc Hoa Công Chúa, hay còn được gọi là Bà Chúa Lộc, là một nhân vật lịch sử có thật, đã có công lớn trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống quân Minh xâm lược. Bà tên thật là Phạm Thị Thỏa, là thân mẫu của Quan Hoàng Mười (Lê Khôi), một vị tướng tài ba dưới thời vua Lê Lợi.

Bà Phạm Thị Thỏa quê ở huyện Đỗ Gia, nay thuộc huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Bà kết duyên cùng ông Nguyễn Duy Lạc, người làng Xuân Am Mỏ Hạc, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Hai người sinh được một người con trai duy nhất là Nguyễn Duy Khôi, sau này được vua ban quốc tính là Lê Khôi, chính là Ông Hoàng Mười nổi tiếng trong tín ngưỡng dân gian.

Thời kỳ lịch sử và vai trò của Lộc Hoa Công Chúa

Bà Phạm Thị Thỏa sống vào thế kỷ XV, một giai đoạn đầy biến động trong lịch sử Việt Nam. Năm 1400, Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, lập ra nhà Hồ. Nhà Minh lấy cớ “Phù Trần diệt Hồ” đem quân xâm lược nước ta. Nhà Hồ nhanh chóng sụp đổ, nhà Minh đặt ách đô hộ lên đất nước Đại Việt.

Trước tình hình đó, tại Lam Sơn (Thanh Hóa), Lê Lợi đã dấy binh khởi nghĩa. Bà Phạm Thị Thỏa đã đến vùng đất nay thuộc xã Ngọc Sơn (Hà Tĩnh) để:

• Chiêu mộ binh lính
• Khai khẩn đất hoang
• Tích lũy lương thực
• Rèn luyện binh khí

Đây là những hoạt động chuẩn bị quan trọng, chờ đợi thời cơ để tham gia vào cuộc khởi nghĩa chống lại quân Minh xâm lược.

Chiến công và sự hy sinh anh dũng

Vào những năm 1425-1426, theo kế hoạch của Nguyễn Chích, Lê Lợi tiến quân về phía Nam, lấy Nghệ Tĩnh làm “lập cước chi địa” (nơi đặt chân) để tạo đà tiến đánh thành Đông Quan giải phóng đất nước.

Tại Nghệ Tĩnh, nghĩa quân Lam Sơn cùng con trai bà là Lê Khôi được nhân dân đùm bọc, che chở. Bà Phạm Thị Thỏa đã trực tiếp cầm quân tiến đánh giặc Minh ở vùng Cửa Sót (nay thuộc xã Thạch Kim, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh).

Trong lúc đang chiến đấu, bà nhận được tin dữ: con trai duy nhất của mình là Nguyễn Duy Khôi (Ông Hoàng Mười) đã tử trận, bị tướng giặc Minh Thái Phúc chém đứt đầu tại Lạch Quèn (nay thuộc huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An). Dù vô cùng đau xót, bà vẫn không rời bỏ quân ngũ, tiếp tục chiến đấu.

Tuy nhiên, thế giặc quá mạnh, bà Phạm Thị Thỏa cùng viên tướng nhà Lê tên Sử Hy Nhan phải lui quân về chiến hào tại vùng đất thuộc xã Ngọc Sơn, nơi có một cây cổ thụ rất lớn. Tại đây, bà cùng nghĩa quân ẩn náu để chờ viên tướng trẻ đang thất lạc trong lúc thua trận.

Sự tích linh thiêng về Bà Chúa Lộc

Theo truyền thuyết, trong lúc bà đang chờ đợi viên tướng Sử Hy Nhan, một hôm trời mưa to gió lớn, sấm chớp ầm ầm, bỗng xuất hiện một con hổ lớn ba chân. Con hổ này không làm hại bà mà còn cõng bà chạy thẳng lên hướng núi Đồng Bụt (nay thuộc Truông Bát, Khe Giao). Tại đây có hai hòn đá lớn, ông Hổ đặt bà xuống.

Điều kỳ lạ là con hổ không ăn thịt bà, ngược lại còn bắt người và thú rừng mang về cho bà ăn. Tuy nhiên, bà Phạm Thị Thỏa chỉ hái hoa quả để ăn qua ngày. Cuối cùng, bà đã trút hơi thở cuối cùng tại Rú Đọi.

Sự phong thánh và tôn vinh

Sau khi Lê Lợi đánh đuổi quân Minh, lên ngôi vua, lập ra triều Lê, con trai của ông là Thái tử Nguyên Long (con của Vương phi thứ ba Phạm Thị Ngọc Trần) lên ngôi, lấy niên hiệu là Lê Thái Tông.

Vua Lê Thái Tông, thương xót bà Phạm Thị Thỏa, đã cùng đoàn tùy tùng và quân lính tìm đến vùng đất nơi bà từng tập hợp nghĩa quân. Sau khi tìm kiếm, nhà vua phát hiện thi thể của bà tại chân núi Đọi, nơi có hai phiến đá, đã được mối làm mộ.

Vô cùng xúc động trước sự hy sinh của một người phụ nữ – một nữ tướng văn võ song toàn đã phò Lê giúp nước, vua Lê Thái Tông đã cho lập miếu thờ bà và phong cho bà tước hiệu cao quý:

“Vương Nương Thánh Mẫu Lộc Hoa Công Chúa Thượng đẳng tối linh”

Đền thờ Lộc Hoa Công Chúa – Đền Truông Bát linh thiêng

Đền Truông Bát thờ Bà Chúa Lộc (Lộc Hoa Công Chúa) là một ngôi đền có lịch sử lâu đời. Theo truyền thuyết, vua Minh Mạng khi kinh lý qua vùng này đã gặp hiện tượng kỳ lạ.

Sự tích về vua Minh Mạng và đền Truông Bát

Khi vua Minh Mạng cùng đoàn tùy tùng đi ngang qua Khe Giao, đột nhiên trời tối sầm, mây đen vần vũ, voi ngựa không chịu đi tiếp. Nhìn về phía trước, vua thấy cây cối um tùm rủ xuống một ngôi miếu rêu phong, với linh khí bay lên từ đó.

Cảm thấy ớn lạnh, nhà vua và quân thần vội vào miếu dâng hương tiến lễ. Lạ thay, sau khi làm lễ, mây tan, gió lặng, núi rừng trở lại phong quang, đoàn người mới có thể tiếp tục hành trình.

Về đến triều, ấn tượng với sự linh thiêng của ngôi miếu “thâm sơn cùng cốc”, vua Minh Mạng đã phong cho thần miếu danh hiệu:

“Vương Nương Thánh Mẫu – Cao Sơn Thần Nữ – Chế Thắng Mã Vàng Lê Mại Đại Vương – Thượng Thượng Thượng Đẳng tối linh thần”

Nhà vua còn cho xây dựng đền thờ nguy nga trên nền miếu thiêng và chỉ dụ thần dân đến tế lễ, dâng hương thờ phụng. Ngôi miếu đó chính là tiền thân của đền Truông Bát ngày nay.

Quá trình tái thiết đền Truông Bát

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, do nhiều nguyên nhân khác nhau, ngôi đền thờ Lộc Hoa Công Chúa bị hủy hoại và bỏ hoang. Mãi đến năm 2006, từ một cơ duyên đặc biệt, thầy Ngô Thanh Cẩn – một nghệ nhân chầu văn hầu đồng được UNESCO công nhận, quê gốc ở Lộc Hà, Hà Tĩnh, hiện là thủ nhang của đền – đã công đức và vận động quyên góp để xây dựng tôn tạo lại. Nguồn: Baonghean.vn

Đến tháng 2 năm 2008, với sự đóng góp của Công ty Cổ phần đầu tư Thành Công (Nghệ An), Công ty TNHH Xuân Hà (Hà Tĩnh) cùng nhiều đạo hữu, ngôi đền đã được xây dựng lại khang trang như hiện nay.

Kiến trúc và không gian đền Truông Bát

Từ một vùng rêu phong hoang lạnh, đền Truông Bát đã được tôn tạo trở nên uy nghi, tráng lệ. Đền nằm giữa thung lũng của 8 ngọn núi trùng điệp, bao gồm:

• Thượng điện
• Trung điện
• Hạ điện

Các công trình kiến trúc được xây dựng nguy nga, đồ sộ với những tượng vàng, bàn vàng tôn nghiêm, lộng lẫy. Đường vào đền đã được đổ bê tông rộng rãi, thuận tiện cho việc hành hương.

Đền Truông Bát không chỉ là nơi thờ Lộc Hoa Công Chúa mà còn thờ:

• Mẫu Đệ nhất (Thánh Mẫu Liễu Hạnh)
• Mẫu Đệ tam (Thoải phủ)
• Và 7 vị thần khác

Vì vậy, đền còn được gọi là Đền thờ Tam phủ. Đây là nơi hội tụ của du khách thập phương không chỉ vì tín ngưỡng tâm linh mà còn để chiêm ngưỡng phong cảnh hữu tình của vùng núi rừng Hà Tĩnh.

Lễ hội và khánh tiệc Lộc Hoa Công Chúa

Hàng năm, đền Truông Bát tổ chức mở tiệc vào ngày húy kỵ của Lộc Hoa Công Chúa là mùng 7 tháng 4 âm lịch. Đây là dịp để con nhang đệ tử và du khách thập phương về đền dâng hương, tưởng nhớ công đức của bà.

Vị trí và hướng dẫn đường đi đến đền Truông Bát

Đền Truông Bát nằm ở thôn 1 Khe Giao, xã Ngọc Sơn, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Để đến dâng lễ nơi cửa Chúa Bà, du khách có thể di chuyển bằng nhiều phương tiện:

• Từ Hà Nội: Di chuyển bằng xe khách hoặc xe dịch vụ từ bến xe Nước Ngầm đi thành phố Hà Tĩnh. Quãng đường khoảng 400km, thời gian di chuyển khoảng 7 tiếng.
• Để thuận tiện cho việc cúng lễ tại đền, nên đón xe đi từ tối để đến sáng sớm hôm sau. Nếu đón xe chạy lúc 20h00 tối, sẽ đến đền khoảng 3h30 – 4h sáng.

Lưu ý: Cần xuống bến xe Hà Tĩnh và bắt xe thêm khoảng 14km mới đến được đền Truông Bát.

Người dân tin rằng Lộc Hoa Công Chúa có khả năng ban phước lành, giúp đỡ con người vượt qua khó khăn, thử thách. Khi đến đền Truông Bát, du khách thường cầu xin:

• Sức khỏe, bình an
• Tài lộc, may mắn
• Công danh, sự nghiệp
• Hạnh phúc gia đình

Tín ngưỡng thờ Lộc Hoa Công Chúa không chỉ thể hiện lòng biết ơn của nhân dân đối với những người có công với đất nước mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Lộc Hoa Công Chúa, hay Bà Chúa Lộc, đã có công lớn trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Bà không chỉ là một nữ tướng tài ba mà còn là một người mẹ đã hy sinh con trai duy nhất của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Đền Truông Bát thờ Lộc Hoa Công Chúa là một di tích tâm linh quan trọng, nơi lưu giữ và tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc. Hàng năm, vào ngày mùng 7 tháng 4 âm lịch, đền tổ chức lễ hội lớn để tưởng nhớ công đức của bà.

Nếu có dịp đến Hà Tĩnh, đừng quên ghé thăm đền Truông Bát để chiêm bái, cầu nguyện và tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp của Lộc Hoa Công Chúa – một vị nữ tướng anh linh đã góp phần làm nên lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam.