Với sự tích gắn liền với việc cứu dân khỏi nạn lũ lụt, Bà Chúa Vực đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của sự che chở và phù hộ cho người dân địa phương. Hãy cùng tìm hiểu về sự tích, đền thờ và những lễ hội liên quan đến vị thần linh thiêng này.
Sự tích Bà Chúa Vực – Vị thần cứu dân khỏi nạn lũ lụt
Theo truyền thuyết dân gian, Bà Chúa Vực được xem là hiện thân của Bà Chúa Thoải Phủ trong hệ thống thần linh Tứ Phủ. Bà thường xuất hiện để cứu giúp người dân lành và trừng phạt kẻ gian ác. Sự linh thiêng của Bà nổi danh khắp vùng Phố Hiến, khiến ai bước vào đền thờ đều cảm nhận được sự uy nghiêm nhưng cũng rất gần gũi.
Tương truyền, vào năm Ất Mão, một trận lũ lụt kinh hoàng đã xảy ra khi đê Lại Hà, Nễ Châu bị vỡ. Dòng nước dữ đã khoét sâu thành vực rồi tràn lên vùng Phương Cái. Người dân Phố Hiến (nay là Hưng Yên) đã tập trung đắp đê ngăn lũ, nhưng đắp đến đâu nước lại phá vỡ đến đó, khiến mọi nỗ lực đều trở nên vô ích.
Trong tình cảnh nguy cấp, cụ Lãnh Thành cùng dân làng đã lập đàn cúng tế, cầu xin thần linh phù hộ. Chính lúc đó, Bà Chúa đã hiển linh, ngăn dòng nước dữ lại, giúp người dân đắp thành công con đê, cứu được mùa màng và cuộc sống của cả vùng. Từ đó, người dân được an cư lạc nghiệp, làm ăn phát đạt.
Để ghi nhớ công ơn của Bà, nhân dân Phương Độ đã lập đền thờ ngay trên đoạn đê từng bị vỡ, đặt tên là Đền Bà Chúa Vực. Ngôi đền được xây dựng theo kiến trúc thời nhà Lê, uy nghi và trang trọng, trở thành biểu tượng tâm linh của vùng đất này.
Xem thêm: Các vị thánh được phối thờ cùng Tứ Phủ
Đền thờ Bà Chúa Vực – Ngôi đền linh thiêng nhất Phố Hiến
Đền Bà Chúa Vực tọa lạc tại Hưng Yên là nơi thờ phụng chính của Bà. Ngôi đền không chỉ là công trình kiến trúc đặc sắc mà còn là trung tâm tín ngưỡng quan trọng của người dân địa phương và khách thập phương.
Theo truyền tụng, đền Bà Chúa Vực nổi tiếng với câu “Cầu được, ước thấy”, khiến con nhang đệ tử vô cùng kính cẩn khi đến bái yết. Hàng năm, vào những ngày đầu xuân hoặc ngày Kỵ Nhật của Bà (23/5 âm lịch), người dân địa phương cùng du khách thập phương lại đổ về đền cúng lễ, cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình khỏe mạnh và bình an.
Hiện nay, đền Bà Chúa Vực nằm trong quần thể Phố Hiến Cổ, đã được trùng tu nhiều lần trở nên nguy nga, lộng lẫy hơn. Khu vực đền được tích hợp với Sơn Nam Plaza, bao gồm khu mua sắm, bãi đỗ xe và các tiện ích khác nhằm phục vụ tốt nhất cho khách thập phương. Để vào đền, du khách cần đi qua cổng chính của Sơn Nam Plaza, sau đó rẽ trái để đến khuôn viên đền.
Kiến trúc độc đáo của đền Bà Chúa Vực
Mặc dù đã được trùng tu nhiều lần, nhưng những nét kiến trúc chính của thời nhà Lê vẫn được giữ nguyên, tạo nên giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt cho ngôi đền. Bên trong đền, các xà ngang, cột, kèo đều được làm bằng gỗ quý. Trần đền được trang trí bằng những bức tranh minh họa mây ngũ sắc vô cùng tinh xảo. Các chi tiết tại ban thờ được sơn son thiếp vàng rực rỡ, tạo nên không gian trang nghiêm, linh thiêng.
Đền được chia thành ba khu vực chính: Khu đền chính, Tiên Thiên Thánh Mẫu Cung và Đông Nhạc Cung, mỗi khu vực đều có ý nghĩa tâm linh riêng biệt.
Các khu vực thờ tự trong đền
Tại khu đền chính, phía trước sân ngoài là nơi đặt tượng thờ Thần Nông Viêm Đế được tạc từ đá tự nhiên quý giá. Bên trong đền chia làm ba cung.
Cung ngoài thờ Đức Thánh Trần cùng các danh tướng ở chính giữa, bên trái thờ Chúa Sơn Trang và Võ Tài Thần Trưởng Quản Ngũ Lộ Thần Tài, bên phải thờ Văn Xương Đế Quân và Quan Hoàng. Cung trong cùng thờ Ngọc Hoàng Đại Đế cùng với Nam Tào, Bắc Đẩu và các vị tinh quân khác.
Cung Tiên Thiên Thánh Mẫu nằm ở phía bên trái đền chính, là nơi thờ các vị Đẩu Mẫu Nguyên Quân và nhiều vị thần linh khác. Đây là nơi du khách thường đến cầu tài lộc, công danh, thi cử đỗ đạt.
Phía trước Tiên Thiên Thánh Mẫu Cung là Đông Nhạc Cung, nơi thờ Địa Phủ Thập Diện Diêm Vương, bao gồm Đông Nhạc Đại Đế, Phong Đô Đại Đế, Dương Sư và các vị Địa Ngục Diêm Vương.
Ngoài ra, đền còn thờ các vị thần linh trong hệ thống Tứ Phủ, tạo nên một không gian tâm linh đa dạng, phong phú, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của nhiều đối tượng khác nhau.
Lễ hội đền Bà Chúa Vực – Nét văn hóa đặc sắc của người dân Phố Hiến
Hàng năm, vào ngày 23 tháng 5 âm lịch – ngày Kỵ Nhật của Bà Chúa Vực, người dân địa phương lại tổ chức lễ hội lớn tại đền. Đây là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với vị thần đã cứu giúp họ trong quá khứ, đồng thời cầu mong Bà ban phước lành cho cuộc sống hiện tại.
Lễ hội bao gồm phần lễ trang nghiêm với các nghi thức cúng tế truyền thống và phần hội sôi động với nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc. Sau phần lễ, đền thường tổ chức các hoạt động trải nghiệm văn hóa Việt như hát trống quân, hát cò lả và nhiều trò chơi dân gian khác, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia.
Lễ hội đền Bà Chúa Vực không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính đối với vị thần bảo hộ, mà còn là cơ hội để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tạo nên sự gắn kết cộng đồng và truyền lại cho thế hệ sau.
Đền Bà Chúa Vực với sự tích linh thiêng và kiến trúc độc đáo đã trở thành một điểm đến văn hóa tâm linh nổi tiếng, thu hút không chỉ những người có nhu cầu tín ngưỡng mà còn cả những du khách muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của vùng đất Phố Hiến xưa. Đây là một trong những di sản quý giá cần được bảo tồn và phát huy trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam.
Thảo luận về chủ đề