Đền Bà Chúa Ong là một di tích tâm linh nổi tiếng tọa lạc tại phố Ba Mỏ, thị trấn Thanh Sơn, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. Ngôi đền không chỉ là nơi thờ phụng một vị nữ thần linh thiêng mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc của vùng đất Phú Thọ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa và giá trị văn hóa của ngôi đền độc đáo này.
Nguồn Gốc Và Thần Tích Về Bà Chúa Ong
Theo truyền thuyết dân gian, vào thời xa xưa, khi đất trời hạn hán và người dân phải chịu cảnh đói khổ, tại làng Hạ có một cặp vợ chồng lâu năm không có con. Một ngày nọ, người vợ đi vào rừng và tình cờ thấy một vết chân lạ, bà đã thử đặt chân mình vào vết chân đó. Điều kỳ diệu đã xảy ra, khi trở về nhà, bà mang thai và sau đó sinh hạ một bé gái.
Đứa trẻ này không phải là đứa trẻ bình thường – ngay từ khi chào đời, cô bé đã biết nói, biết đi và bày tỏ nguyện vọng muốn cứu giúp dân làng. Cô gái đã đi đến chân trời, bái tạ rồi hóa thân thành ong, bay lên núi Tản Viên để cứu dân làng thoát khỏi nạn hạn hán. Nhớ ơn cứu giúp của cô, người dân đã lập đền thờ và gọi là Đền Bà Chúa Ong.
Theo tài liệu của Ty Văn hóa Vĩnh Phú (tên gọi cũ của tỉnh Phú Thọ), Bà Chúa Ong là người có công lớn với dân làng trong việc khai hoang lập ấp, dạy dân cày cấy, nuôi trồng, cứu dân khỏi nạn hạn hán và thiên tai. Ngoài ra, bà còn được coi là vị tướng có công trong việc dẹp giặc. Sau khi bà mất, người dân đã lập đền thờ và tổ chức cúng bái hàng năm để tưởng nhớ công ơn của bà.
Tên gọi “Bà Chúa Ong” xuất phát từ việc theo sử sách ghi chép, nữ thần được thờ tại đền đã hóa thành con ong khi mất. Thêm vào đó, theo quan niệm của người Mường, đàn ong phải có chúa, và vì Bà là người đứng đầu dân Mường nơi đây nên được gọi là Bà Chúa Ong.
Lịch Sử Và Kiến Trúc Của Đền Bà Chúa Ong
Đền Bà Chúa Ong có lịch sử lâu đời, được xây dựng vào khoảng thế kỷ 19. Tuy nhiên, do thời gian và chiến tranh tàn phá, ngôi đền đã bị hư hỏng nặng nề. Theo lời kể của các cụ cao niên trong vùng, ngôi đền xưa kia được xây dựng với kiến trúc cổ kính, gồm 3 gian thờ dọc, được dựng bằng gỗ mít quý, mái lợp ngói âm dương và mặt tiền xây bằng gạch.
Năm 1952, trong chiến dịch Tây Bắc, ngôi đền cổ đã bị pháo bắn, bom thả và sập hoàn toàn. Đến năm 1958, người dân địa phương đã chung tay dựng lại ngôi đền bằng cây rừng, mái lợp lá cọ, gồm 2 gian, tuy không có hậu cung như trước nhưng vẫn giữ được nét tâm linh thiêng liêng.
Sau nhiều năm, với nguyện vọng của nhân dân, đến năm 2011, ngôi đền đã được phục hồi. Đặc biệt, vào năm 2017, Đền Bà Chúa Ong đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh, đánh dấu sự ghi nhận giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng của ngôi đền.
Ý Nghĩa Văn Hóa Và Tín Ngưỡng
Đền Bà Chúa Ong không chỉ là nơi thờ phụng chính Bà Chúa Ong mà còn phối thờ nhiều vị thần khác như: Tam tòa thánh Mẫu, Ngũ vị Đức ông, Ông Hoàng, Sơn Trang, Trần triều, Chúa bà Năm Phương, Ngũ hổ, và ông Lốt (thanh xà, bạch xà). Điều này thể hiện sự đa dạng trong tín ngưỡng dân gian của người dân địa phương.
Đặc biệt, di tích Đền Bà Chúa Ong còn gắn liền với những giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc của đồng bào dân tộc Mường tại Thanh Sơn. Ngôi đền là nơi lưu giữ và phát huy những phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống của người Mường, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
Hàng năm, tại đền diễn ra nhiều lễ hội truyền thống, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Những lễ hội này không chỉ là dịp để tưởng nhớ công ơn của Bà Chúa Ong mà còn là cơ hội để gắn kết cộng đồng, trao truyền những giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ sau.
Đền Bà Chúa Ong là một điểm đến tâm linh không thể bỏ qua khi du lịch Phú Thọ. Ngôi đền không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là minh chứng sống động cho lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian đặc sắc của vùng đất cội nguồn. Khi đến thăm đền, du khách sẽ được trải nghiệm không gian linh thiêng, tìm hiểu về những câu chuyện thần thoại đầy huyền bí và cảm nhận được nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân nơi đây.
Thảo luận về chủ đề