Đền Cấm Tuyên Quang là một trong những công trình tâm linh nổi tiếng tại vùng đất Tuyên Quang, thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Ngôi đền không chỉ ấn tượng bởi vẻ đẹp kiến trúc mà còn bởi những câu chuyện huyền bí về Thần Xà được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Hãy cùng khám phá những điều thú vị về ngôi đền linh thiêng này.
Khám Phá Đền Cấm Tuyên Quang
Đền Cấm Tuyên Quang tọa lạc tại xóm 16, xã Tràng Đà, cách trung tâm thành phố Tuyên Quang khoảng 4km. Ngôi đền nằm ngay dưới chân núi Cấm, trong một không gian sơn thủy hữu tình, tạo nên cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp. Cùng với Đền Thượng (còn gọi là đền Núi Dùm), Đền Cấm tạo thành một cụm di tích tâm linh linh thiêng bậc nhất vùng Tuyên Quang.
Đền Cấm được biết đến là nơi thờ Mẫu Thượng Ngàn (Lâm Cung Thánh Mẫu) và đặc biệt là nơi thờ Thần Xà – một điểm độc đáo hiếm có trong hệ thống đền chùa Việt Nam. Với giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh to lớn, Đền Cấm đã được công nhận là di tích lịch sử tâm linh cấp tỉnh vào năm 2007.
Ngôi đền không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về văn hóa tâm linh đặc sắc của vùng đất Tuyên Quang. Hàng năm, Đền Cấm đón tiếp hàng nghìn lượt khách thập phương đến tham quan, chiêm bái và cầu may.
Lịch sử hình thành Đền Cấm
Lịch sử của Đền Cấm bắt đầu từ đầu thế kỷ 20, khi vùng đất này còn là rừng rú hoang vu, thú dữ thường xuyên quấy phá cuộc sống của người dân. Theo truyền thuyết, cụ Nguyễn Hữu Chu – một người dân địa phương thường xuyên vào chân núi Cấm khai hoang, trồng trọt – đã chứng kiến cảnh ruộng nương bị khỉ, lợn rừng phá hoại, gia súc bị thú dữ tấn công.
Để mong muốn thú rừng bớt phá phách, ông đã dựng một ngôi miếu nhỏ ở chân núi Cấm để thờ thần rừng, thần núi. Ban đầu, ngôi miếu rất đơn sơ, chỉ gồm bốn cây tre và vài tấm ván gỗ làm mái, bên trong chỉ có một bát hương. Điều kỳ lạ là từ khi ngôi miếu được lập nên, thú rừng không còn quấy phá cuộc sống của người dân ở chân núi Cấm nữa.
Cụ Chu vốn làm nghề đông y, nên nhiều người bệnh tìm đến để được ông chẩn bệnh, bốc thuốc. Dần dần, tiếng lành đồn xa, nhiều người tin rằng ngôi miếu ở chân núi Cấm linh thiêng nên tìm đến cầu cúng ngày càng đông.
Ban đầu, cụ Chu đặt tên ngôi miếu là Xâm Lĩnh Linh Từ. Tuy nhiên, vì không muốn nơi này trở thành chốn mê tín dị đoan, ông đã cấm các hoạt động hầu đồng, bóng chài và đổi tên thành Miếu Cấm. Từ đó, cái tên Đền Cấm được hình thành và tồn tại đến ngày nay.
Qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa, ngôi miếu nhỏ ban đầu đã dần trở thành ngôi đền khang trang, tố hảo như hiện nay, trở thành một trong những di tích tâm linh quan trọng của tỉnh Tuyên Quang.
Kiến trúc độc đáo của Đền Cấm
Đền Cấm Tuyên Quang sở hữu lối kiến trúc truyền thống kết hợp hài hòa với cảnh quan thiên nhiên, tạo nên một không gian tâm linh linh thiêng và huyền bí.
Ngay từ tam cấp lên đền, du khách đã bắt gặp một hòn “non bộ” tự nhiên với tượng Thần Xà to lớn, nửa trên mỏm đá, nửa trong hang, tạo nên vẻ uy linh đặc biệt. Đây là điểm nhấn độc đáo của Đền Cấm, thu hút sự chú ý của mọi du khách khi đến tham quan.
Bên trong đền có một giếng nhỏ được gọi là “giếng Cô”, quanh năm không bao giờ cạn nước. Theo truyền thuyết địa phương, ai uống nước từ giếng Cô sẽ luôn khỏe mạnh, bình an.
Gian giữa của Đền Cấm là nơi đặt tượng Bà chúa Thượng ngàn (Lâm Cung Thánh Mẫu), phía trước có hai trụ biểu. Phía trên án thờ treo bức đại tự “Linh Lâm Miếu” bằng gỗ và bức cuốn thư với ba chữ “Tối linh từ”. Trước án đặt hai bức tượng ở thế đứng, kích thước như người thật, mặc võ phục, tay cầm kiếm – đó là tượng Khuyến thiện và Trừ ác. Hai vị tượng trưng cho việc khuyên bảo khách thập phương hãy vứt bỏ tà tâm, giữ lòng thanh bạch trước khi bước vào không gian linh thiêng.
Tượng Bà Chúa Thượng ngàn được tạc ở tư thế ngồi, đầu đội mũ tì lư, khoác áo choàng màu xanh tượng trưng cho màu của núi rừng. Khuôn mặt bà chúa toát lên vẻ vị tha, nhân ái. Phía dưới án là ban thờ ngũ hổ tướng quân, oai phong lẫm liệt.
Những câu chuyện huyền bí về Thần Xà tại Đền Cấm
Điều làm nên sự độc đáo của Đền Cấm Tuyên Quang chính là những câu chuyện linh thiêng về Thần Xà được lưu truyền trong dân gian. Theo người dân địa phương, từ khi ngôi miếu nhỏ xuất hiện, rắn từ khắp nơi đã tìm về quả núi này. Nhiều loài rắn, trăn mò về ngôi miếu trú ngụ, phơi nắng trên các mỏm đá, thậm chí còn thường xuyên bò vào trong đền, quấn trên xà nhà.
Điều kỳ lạ là những con rắn này rất hiền lành, chưa từng tấn công bất kỳ ai. Chúng thường ở trong đền vài tiếng đồng hồ, rồi thong thả bò vào núi và trốn vào hang sâu. Người dân kể rằng, ngày trước, rắn về nhiều đến mức có nhiều lần người đến miếu thấy bát hương cứ lục ục, những chiếc nón treo trên mái đền đong đưa, hóa ra là do rắn bò lổm ngổm ở trong.
Nhiều câu chuyện kỳ bí về “sự trừng phạt” của Thần Xà đối với những người xúc phạm đến chúng cũng được lưu truyền rộng rãi. Như câu chuyện về người đàn ông dùng gậy đánh rắn ở núi Cấm, sau đó bị đau lưng dữ dội không thể cử động, nhưng khi gia đình sắm lễ đến đền xin lỗi thì ông ta lập tức khỏi bệnh. Hay câu chuyện về người thợ săn bắt được con rắn lạ ở núi Cấm đem ra chợ bán, nhưng con rắn đã biến đổi màu sắc và hình dáng một cách kỳ lạ, khiến mọi người kinh hãi bỏ chạy, và sau đó người thợ săn đã ốm nặng rồi qua đời.
Những câu chuyện này đã góp phần tạo nên vẻ huyền bí, linh thiêng cho Đền Cấm, thu hút nhiều du khách tò mò tìm đến tham quan, chiêm bái.
Đặc sản vùng Đền Cấm Tuyên Quang
Du khách đến Đền Cấm Tuyên Quang không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh đẹp của ngôi đền với dải núi non trùng điệp mà còn có cơ hội thưởng thức và mua sắm những đặc sản địa phương.
Vùng Đền Cấm nổi tiếng với nhiều sản vật quý như: mật ong rừng, măng khô, nấm hương, phấn hoa, các loại gia cầm địa phương như gà chọi, gà mèo, gà tre, và các loại thực phẩm đặc sản như lợn lửng, cua đá, cơm lam, gạo nương.
Ngoài ra, du khách còn có thể tìm mua các loại rượu thuốc được ngâm từ những dược liệu quý hiếm của vùng núi như rễ mật gấu, sâm cau, sâm cò khỉ, tầm gửi nghiến – những sản phẩm được cho là có công dụng bồi bổ sức khỏe.
Đặc biệt, một đặc sản độc đáo mà chỉ có tại vùng Đền Cấm là bánh củ chuối rừng. Loại bánh này được làm từ tinh bột củ chuối rừng trộn với bột gạo nếp, nhân bánh gồm đỗ xanh, cùi dừa nạo và thịt mỡ luộc tẩm đường phơi khô. Bánh có vị chua ngọt đặc trưng của chuối rừng, kết hợp với vị ngậy bùi của nhân bánh, tạo nên hương vị độc đáo được nhiều du khách yêu thích.
Những đặc sản này không chỉ là món quà lưu niệm ý nghĩa mà còn giúp du khách hiểu thêm về văn hóa ẩm thực phong phú của vùng đất Tuyên Quang.
Đền Cấm Tuyên Quang xứng đáng là một điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vùng đất Tuyên Quang, nơi hội tụ những giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh đặc sắc của dân tộc.
Xem thêm các đền linh thiêng tại Tuyên Quang:
Thảo luận về chủ đề