Trong hệ thống thần linh Tứ phủ của tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam, Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình là vị thần tối cao, đứng trên cả Tam tòa Thánh Mẫu. Vị thần này không chỉ có vai trò quan trọng trong tâm linh dân gian mà còn gắn liền với lịch sử hình thành dân tộc Việt.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, sự tích và ý nghĩa tâm linh của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình.
Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình là ai?
Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình là vị thần tối cao trong hệ thống thần linh Tứ phủ, đứng đầu Thủy phủ với hành dinh đặt tại Động Đình Hồ. Theo tín ngưỡng dân gian, đây không phải là Động Đình Hồ (hay còn gọi là Đầm Vân Mộng) ở Trung Quốc, mà là một vùng đất ven biển Đông của Việt Nam.
Vua Cha Bát Hải có mối liên hệ mật thiết với nguồn gốc dân tộc Việt khi được xem là:
- Cha của Thánh Mẫu Xích Lân Long Nữ
- Nhạc phụ của Kinh Dương Vương (Kinh Xuyên), thủy tổ của Bách Việt
Theo nhiều nhà nghiên cứu lịch sử, thời kỳ đầu Văn Lang, dân tộc Lạc Việt theo chế độ Mẫu Hệ, coi trọng người phụ nữ trong gia đình. Hơn nữa, huyết thống rồng của Long Nữ được xem là cao quý hơn rất nhiều. Vì vậy, danh xưng “Vua Cha” có thể là cách Kinh Dương Vương gọi bố vợ – tức Long Vương cai quản Động Đình Hồ.
Trong các văn khấn cổ, Vua Cha Bát Hải thường được tôn vinh với những câu thơ:
“Nhang thành kính đôi lời giãi tỏ
Trước điện tiền lễ độ phục uy
Thoải đình Thánh Đế uy nghi
Quyền cai chính ngự ngọc trì bể Đông”
Sự tích Vua Cha Bát Hải Động Đình
Truyền thuyết về Vĩnh Công và cuộc chiến cứu nước
Sự tích về Đức Vua Cha Bát Hải gắn liền với câu chuyện về Vĩnh Công – một vị anh hùng thời Hùng Vương. Truyền thuyết kể rằng, vào thời Hùng Vương, tại vùng Thụy Anh (Thái Bình) có cặp vợ chồng họ Phạm và họ Trần nhặt được một cô gái nhỏ bên bờ sông, đặt tên là Quý Nương và nuôi nấng như con đẻ.
Khi Quý Nương tròn 18 tuổi, một hôm ra sông tắm gội, cô gặp một con Hoàng Long (rồng vàng) từ dưới nước nổi lên quấn lấy mình. Sau đó, Quý Nương mang thai và sinh ra một cái bọc lấp lánh hào quang sau 13 tháng. Vì sợ hãi, cô đã vứt bọc xuống sông.
Đêm đó, một ngư phủ kéo lưới liên tục mắc phải bọc trứng. Tò mò, ông rạch bọc ra và thấy ba con Hoàng Xà (rắn vàng) có đầu rồng mình rắn, vẩy sáng ánh kim. Một con chui vào giếng nước (nay là giếng thiêng của Đền Đồng Bằng), hai con còn lại bơi ra dòng Vĩnh Giang. Giữa đêm khuya, từ không trung vang lên tiếng nói: “Ta là con của vua cha Lạc Long Quân, sau này sẽ giúp vua Hùng diệt giặc!”
Thời gian trôi qua, triều đình vua Hùng gặp nguy khốn khi các nước Ai Lao, Vạn Tượng, Chiêm Thành cùng phương Bắc liên kết tấn công, bao vây cả tám cửa biển. Vua Hùng lo lắng tìm cách chống giặc, Sơn Tinh (con rể vua) đã tiết lộ rằng Trời đã phái người tài đến giúp nước – chính là Long Cung Hoàng Thái Tử thác sinh.
Theo lời chỉ dẫn, sứ giả vua Hùng đến Hoa Đào Trang và được dẫn đến Giếng Thần. Tại đây, Hoàng Xà nổi lên tỏa ra kim quang, hóa thành một nam nhân tuấn tú phi phàm. Người này chính là Vĩnh Công, người sau này đánh tan giặc biển và được vua Hùng phong là “Vĩnh Công Nhạc Phủ Thượng Đẳng Thần”.
Sau khi hoàn thành sứ mệnh, Vĩnh Công trở về quê hương chăm sóc mẹ Quý Nương, dạy dân lập ấp và chăm lo tám cửa bể. Một ngày kia, ông báo với dân chúng: “Nay ta đến hạn phải về chầu vua cha Lạc Long, nếu muôn dân nhớ đến ta thì nhà ta đây là miếu sở, ngày ta đi là ngày giỗ”. Sau đó, giữa trời mưa sấm chớp, ông biến mất, chỉ còn lại xiêm y.
Vua Hùng đã ban phong cho ông tước hiệu: “Trấn Tây An Tam Kỳ Linh Ứng Đại Vương”. Theo truyền thuyết, khi Thục Phán lên ngôi, Vĩnh Công đã hóa thần và luôn linh ứng phù hộ bảo vệ dân Việt. Từ đó, người dân gọi ông là Vua Cha Bát Hải Động Đình.
Truyền kỳ tại Đào Hoa Trang
Một truyền thuyết khác kể về sự giáng sinh của Vua Cha Bát Hải vào thời Hùng Duệ Vương (Hùng Vương thứ 18). Khi đó, vua đã lớn tuổi mà không có con trai nối ngôi, đất nước đứng trước nguy cơ bị xâm lược. Trời cao đã cho Công chúa Ngọc Nữ giáng hạ trần gian tại Hoa Đào Trang để mở đường cứu nước.
Câu chuyện cũng kể về cặp vợ chồng Phạm Túc và Trần Thị nhận nuôi cô gái tên Quý Nương, và việc Quý Nương sinh ra ba con Hoàng Long sau khi gặp rồng vàng. Một trong ba con rồng này chính là Vĩnh Công – hiện thân của Vua Cha Bát Hải.
Khi quân phương Bắc chuẩn bị xâm lược, Vĩnh Công đã xuất hiện, chiêu mộ binh sĩ và đánh tan giặc chỉ trong ba ngày. Sau khi hoàn thành sứ mệnh, ông trở về quê hương, dạy dân nghề nông tang, trồng dâu nuôi tằm trước khi trở về cõi tiên.
Đền thờ Vua Cha Bát Hải Động Đình
Đền Đồng Bằng – Nơi thờ chính Vua Cha Bát Hải
Đền Đồng Bằng tại xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình là nơi thờ chính Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình. Đây là ngôi đền cổ có lịch sử lên đến 4000 năm, gắn liền với sự tích về Vua Cha Bát Hải.
Theo “Hán tự cổ sự tích Bát Hải Động Đình” hiện lưu giữ tại Viện Thông tin – Khoa học Xã hội Việt Nam và các nguồn khảo luận, truyền thuyết về Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình chỉ có ở đền Đồng Bằng. Đặc biệt, giếng nước trong hậu cung đền Đồng Bằng chính là nơi một trong ba con Hoàng Long đã ẩn náu theo truyền thuyết.
Đền Đồng Bằng không chỉ là nơi thờ Vua Cha Bát Hải mà còn là minh chứng cho sự tồn tại của nhà nước phong kiến cổ xưa của Lạc Việt tại vùng đất này.
Các địa điểm thờ Vua Cha Bát Hải khác
Ngoài Đền Đồng Bằng, Vua Cha Bát Hải còn được thờ tại:
- Đền Vua Cha Bát Hải trong Quần thể du lịch Tâm Linh Phủ Dầy (Nam Định)
- Phủ Vân Cát – Phủ Dầy có một đền nhỏ thờ Vua Cha Bát Hải
- Một số ngôi đền khác cũng có phối thờ Vua Cha Bát Hải Động Đình
Ý nghĩa tâm linh của Vua Cha Bát Hải trong tín ngưỡng thờ Mẫu
Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình có vị trí đặc biệt trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Ngài không chỉ là vị thần đứng đầu Thủy phủ mà còn là biểu tượng cho sự kết nối giữa thế giới thần linh và con người.
Trong hệ thống thần linh Tứ phủ, Vua Cha Bát Hải đứng trên cả Tam tòa Thánh Mẫu, thể hiện quyền năng tối thượng. Ngài được xem là người truyền thừa mệnh lệnh từ Long Cung Bát Hải, có quyền cai quản và thống lĩnh các cửa biển, cửa sông của đất nước.
Theo tín ngưỡng dân gian, 10 tướng của Vua Cha Bát Hải sau này được coi là con của Ngài. Một số tướng lĩnh này tiếp tục được giáng trần để giúp đời, trở thành các Thánh Hoàng trong Tứ Phủ Quan Hoàng như: Quan Hoàng Bơ, Quan Hoàng Bẩy, Quan Hoàng Mười…
Việc thờ cúng Vua Cha Bát Hải không chỉ thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với vị thần đã có công bảo vệ đất nước, mà còn là cách để cầu mong sự phù hộ, bảo trợ cho cuộc sống bình an, thịnh vượng.
Mối liên hệ giữa Vua Cha Bát Hải và nguồn gốc dân tộc Việt
Sự tích về Vua Cha Bát Hải có mối liên hệ mật thiết với truyền thuyết về nguồn gốc dân tộc Việt. Theo đó, Vua Cha Bát Hải là cha của Thánh Mẫu Xích Lân Long Nữ và là nhạc phụ của Kinh Dương Vương – thủy tổ của Bách Việt.
Điều này phản ánh tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và niềm tin vào nguồn gốc thần thánh của dân tộc Việt Nam. Trong tâm thức người Việt, Vua Cha Bát Hải không chỉ là một vị thần linh mà còn là một phần của lịch sử hình thành dân tộc.
Mối quan hệ giữa Vua Cha Bát Hải và Kinh Dương Vương cũng phản ánh sự chuyển đổi từ chế độ Mẫu Hệ sang Phụ Hệ trong lịch sử Việt Nam cổ đại. Đây là một điểm đặc biệt quan trọng trong việc nghiên cứu về lịch sử và văn hóa dân tộc.
Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình là một nhân vật quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, đồng thời cũng gắn liền với nguồn gốc dân tộc. Sự tích về Ngài không chỉ là những câu chuyện thần thoại mà còn chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa sâu sắc.
Việc tìm hiểu về Vua Cha Bát Hải giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tín ngưỡng dân gian và bản sắc văn hóa Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là cách để gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc.
Nếu có dịp, hãy đến thăm Đền Đồng Bằng tại Thái Bình hoặc các địa điểm thờ Vua Cha Bát Hải khác để cảm nhận không gian tâm linh thiêng liêng và hiểu hơn về vị thần tối cao trong hệ thống thần linh Tứ phủ của Việt Nam.
Thảo luận về chủ đề