Xá lợi là một khái niệm thiêng liêng trong Phật giáo, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc đối với hàng triệu tín đồ trên khắp thế giới. Những viên ngọc lấp lánh được tìm thấy sau khi hỏa táng các bậc chân tu không chỉ là di vật quý giá mà còn là minh chứng cho sự kết tinh của công phu tu tập.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xá lợi, nguồn gốc và ý nghĩa tâm linh sâu sắc của chúng trong đời sống tín ngưỡng Phật giáo.
Xá Lợi Là Gì?
Xá lợi, trong tiếng Phạn được gọi là “Sarira”, có nghĩa là tử thi, di cốt, và được dịch sang tiếng Việt là thân thể, thân cốt, hay di thân. Ban đầu, thuật ngữ này chỉ dùng để chỉ di cốt của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sau khi Ngài nhập diệt và được hỏa táng. Tuy nhiên, về sau, ý nghĩa này đã mở rộng, bao gồm cả di cốt của các bậc thánh tăng, cao tăng khi viên tịch được tìm thấy sau khi hỏa thiêu. Nguồn: phatgiao.org.vn
Theo Pháp Uyển Châu Lâm, xá lợi được phân thành ba loại chính:
- Xá lợi xương: có màu trắng
- Xá lợi tóc: có màu đen
- Xá lợi thịt: có màu đỏ
Ngoài ra, trong kinh Dục Phật Công Đức còn phân chia xá lợi thành hai loại khác:
- Sinh thân xá lợi (hay thân cốt xá lợi): chỉ di cốt của Đức Phật
- Pháp thân xá lợi (hay pháp tụng xá lợi): chỉ giáo pháp và giới luật của Đức Phật còn lưu truyền
Điều đặc biệt là xá lợi không phải là những vật chất vô tri, bất động như nhiều người lầm tưởng. Khi một vị cao tăng viên tịch và được hỏa thiêu, trong tro cốt thường xuất hiện những hạt lóng lánh giống như hạt châu. Người Tây Tạng gọi những hạt châu này là “Ringsel”, chúng chứa đựng bản chất thuần khiết của vị cao tăng đắc đạo, thể hiện sự thuần khiết của bản thể các Ngài dưới hình thức xá lợi.
Trong kinh Kim Quang Minh đã khẳng định: “Xá lợi là sự kết tinh công phu tu tập từ Giới – Định – Tuệ, rất khó được, là phước điền tối thượng”. Điều này cho thấy việc được chiêm ngưỡng, lễ bái xá lợi là một phước đức lớn lao, tạo cơ hội cho người chiêm bái được gần gũi với Phật và Bồ Tát về phương diện tâm linh.
Nguồn Gốc và Lịch Sử Của Xá Lợi Đức Phật
Theo sử liệu Phật giáo, khi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập diệt và sau lễ trà tỳ (hỏa táng), di cốt của Ngài đã được tìm thấy với số lượng lớn xá lợi. Tất cả xá lợi này được tôn trí trong 8 bình lớn và phân chia cho 7 quốc gia láng giềng – những vùng đất mà Đức Phật đã từng đặt chân đến, nay thuộc Ấn Độ và Nepal.
Một số tài liệu còn cho rằng không chỉ cõi người mà cả cõi trời và long cung cũng được chia phần xá lợi của Đức Phật. Đến thời vua A Dục (Ashoka), một vị vua Phật tử thuần thành, đã cho khai quật 7 ngôi tháp thờ xá lợi của 7 nước lân bang, lấy xá lợi đựng vào 84.000 hộp nhỏ, rồi cho xây dựng 84.000 bảo tháp để cúng dường và phân bố khắp vương quốc của mình.
Hiện nay, xá lợi Phật và các bậc thánh tăng được tôn thờ tại nhiều quốc gia như Sri Lanka, Myanmar, Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc, Nhật Bản… Tại những nơi này, xá lợi được xem là quốc bảo, là vật vô giá được bảo tồn và gìn giữ hết sức cẩn thận.
Một hiện tượng đáng chú ý trong thời đại hiện nay là có những cuộc triển lãm xá lợi lưu động đi khắp nơi trên thế giới. Từ tháng 3 năm 2001, một bộ sưu tập gồm hơn 1.000 viên xá lợi quý hiếm của Đức Phật và các đệ tử của Ngài như Xá-lợi-phất, Mục-kiền-liên, A-nan, cùng nhiều thánh tăng Tây Tạng đã được trưng bày tại nhiều quốc gia thuộc châu Mỹ, châu Úc, châu Á và châu Âu.
Bộ sưu tập này thuộc sở hữu của Lama Zopa Rinpoche, một đại sư Tây Tạng tu tập tại California. Nhiều viên xá lợi trong bộ sưu tập này được bí mật lấy đi từ những ngôi tháp, những pho tượng bị phá hủy ở Tây Tạng. Hạnh nguyện của Lama Zopa Rinpoche là mong muốn mọi người trên thế gian có cơ hội trực tiếp hưởng được sự an lạc do oai lực của xá lợi tạo nên.
Ý Nghĩa Tâm Linh Của Xá Lợi
Xá lợi không chỉ là vật thể vô tri mà còn mang năng lượng tâm linh mạnh mẽ. Nhiều người sau khi chiêm bái xá lợi đã tuyên bố cảm thấy tinh thần phấn khởi, thậm chí khỏi bệnh. Một số khác phát tâm cầu nguyện cho thế giới an lạc, dốc lòng tu hành và cảm nhận tình thương nảy nở trong tâm hồn.
Theo Lama Zopa Rinpoche, xá lợi phát ra một năng lực từ bi phi thường. Nhiều người sau khi tiếp xúc với xá lợi đã trực tiếp kinh nghiệm ân lành của chư Phật và được tiếp xúc với thần lực của chư Phật và Bồ-tát. Họ cảm thấy trí tuệ phát triển nhờ sự giao tiếp với một uy lực dịu dàng.
Ánh hào quang phát ra từ xá lợi Phật ở nhiều nơi trên thế giới hiện nay đã ảnh hưởng lớn đến đời sống tâm linh của con người và cũng là một minh chứng khác trong đời sống tu tập của người Phật tử. Điều này cho thấy xá lợi không chỉ là di vật lịch sử mà còn là nguồn năng lượng tâm linh sống động, có khả năng kết nối người chiêm bái với cảnh giới tâm linh cao thượng.
Trong các cuộc triển lãm xá lợi lưu động, Lama Zopa Rinpoche chỉ yêu cầu mọi người tỏ lòng kính trọng và thật sự quan tâm khi chiêm bái xá lợi, không phân biệt tôn giáo. Điều này thể hiện tinh thần bao dung, cởi mở của Phật giáo, mong muốn mang lại lợi ích tâm linh cho tất cả mọi người.
Dự Án Di Lặc Và Tương Lai Của Xá Lợi
Trong các cuộc triển lãm lưu động, xá lợi thường được đặt xung quanh một pho tượng Phật Di Lặc lớn. Di Lặc xuất xứ từ phạn ngữ “Maitri” có nghĩa là Từ bi. Tượng Di Lặc này là biểu tượng của một công trình vĩ đại gọi là Dự án Di Lặc được thiết lập tại vùng Koshinagar, Bắc Ấn Độ.
Dự án này bao gồm việc xây dựng một tượng Phật Di Lặc bằng đồng cao 152m, bên trong ngai bệ của pho tượng sẽ có nhiều thiền tự, phòng triển lãm, viện bảo tàng, thư viện, hí viện và nhiều cơ sở khác. Tất cả được an trí trong một công viên thiết kế mỹ quan, tạo thành một tập hợp phong phú của mỹ thuật Phật giáo.
Dự án Di Lặc được thiết kế để tồn tại ít nhất một thiên niên kỷ, phụng sự nguồn tâm linh trong thời gian dài. Pho tượng Phật Di Lặc sẽ là một biểu tượng quan trọng cho thế giới trong thế kỷ 21, thể hiện tình thương và lòng nhân ái của con người.
Mục đích của việc xây dựng tượng Di Lặc không chỉ là tạo ra một công trình nghệ thuật mà còn là phương tiện để phát triển tình thương của con người. Khi dự án Di Lặc được hoàn tất, toàn bộ bộ sưu tập xá lợi hiện đang được triển lãm lưu động sẽ được vĩnh viễn an trí tại đây.
Như Lama Zopa Rinpoche đã nói: “Muốn có tự do phải thực hành hạnh từ bi”. Thông qua việc chiêm ngưỡng tượng Di Lặc và xá lợi, con người sẽ suy ngẫm về lòng từ bi, nhớ tới bản chất thuần khiết của mình, và ý thức được tầm quan trọng của tình thương. Khi tìm được an bình cho tâm hồn, con người sẽ tạo được an bình cho người xung quanh, cho xã hội và cuối cùng là cho cả thế giới.
Trong thời đại hiện nay, khi xá lợi được triển lãm lưu động khắp nơi trên thế giới, ngày càng nhiều người có cơ hội tiếp xúc với nguồn năng lượng tâm linh này, từ đó phát triển tình thương, lòng từ bi và trí tuệ trong cuộc sống hàng ngày.
Ánh hào quang phát ra từ xá lợi Phật ở nhiều nơi trên thế giới không chỉ ảnh hưởng đến đời sống tâm linh của con người mà còn là minh chứng cho sự hiện diện của năng lượng tâm linh trong thế giới vật chất, kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai trong dòng chảy tâm linh bất tận của Phật giáo.
Thảo luận về chủ đề