Chầu Bảy Kim Giao là ai trong Tín ngưỡng thờ Mẫu?
Trong hệ thống Tứ Phủ Chầu Bà, Chầu Bảy Kim Giao giữ vị trí thứ bảy, đứng sau Chầu Lục Cung Nương và đứng trước Chầu Tám Bát Nàn. Danh xưng “Kim Giao” của vị thánh này bắt nguồn từ tên địa danh đền Kim Giao tại Thái Nguyên – nơi chính thờ của Chầu, mà ngày nay được biết đến với tên gọi đền Mỏ Bạch.
Trong các bản văn khấn, vị thánh này thường được nhắc đến với những lời ca ngợi:
“Thỉnh mời chầu Bảy Kim Giao
Đêm đêm chầu mắc võng đào họa ca
Đền thờ rừng núi bao la
Đầu non thác đổ xa xa hổ gầm”
Trong tín ngưỡng dân gian, Chầu Bảy Kim Giao được xem là vị thánh cai quản vùng rừng núi, đặc biệt là khu vực Mỏ Bạch thuộc Thái Nguyên.
Điều đáng chú ý là Chầu Bảy Kim Giao được xem là một trong những vị thánh rất ít khi giáng đồng trong các nghi lễ Hầu bóng. Hiếm khi thấy có người nào hầu mà mà thỉnh chầu về ngự. Chỉ tại đền chính của Chầu. Khi giá ngự về đồng, Chầu Bảy thường mặc áo màu tím hoặc màu xanh, sau nghi thức khai cuông rồi múa mồi chứng lễ cho đồng.
Thần tích về Chầu Bảy Kim Giao
Theo thần tích được lưu truyền, Chầu Bảy Kim Giao sinh ra trong một gia đình người dân tộc thiểu số tại vùng Thanh Liên, Mỏ Bạch thuộc đất Thái Nguyên. Thời điểm ra đời của Chầu là giai đoạn đất nước phải đối mặt với nhiều cuộc xâm lăng và nội loạn. Trong bối cảnh đó, với tinh thần yêu nước và lòng quả cảm, Chầu đã đứng lên cùng với người dân trong bản và triều đình chống lại giặc ngoại xâm, góp phần bình định loạn đảng và bảo vệ bờ cõi vùng Mỏ Bạch.
Không chỉ là một nhân vật anh hùng trong chiến đấu, Chầu Bảy còn được nhớ đến như một người có công lớn trong việc phát triển kinh tế và cải thiện đời sống người dân địa phương. Sau khi đất nước trở lại thái bình, Chầu đã dạy cho dân bản nhiều kỹ thuật canh tác, trồng trọt và chăn nuôi tiên tiến để cải thiện đời sống.
Một trong những đóng góp nổi bật nhất của Chầu Bảy Kim Giao là việc truyền dạy cho người dân địa phương kỹ thuật trồng chè.
Sau khi thác hóa, theo tín ngưỡng dân gian, Chầu Bảy Kim Giao được Mẫu Thượng Thiên giao nhiệm vụ cai quản vùng rừng núi Mỏ Bạch Thái Nguyên. Người dân địa phương tin rằng Chầu vẫn luôn hiện diện và bảo hộ cho vùng đất này, giúp cho núi rừng trù phú và cuộc sống người dân được an lành.
Chầu Bảy Kim Giao hay Chầu Bảy Tân La?
Bên cạnh thần tích phổ biến, cũng tồn tại một số cách lý giải khác về nguồn gốc của Chầu Bảy. Một thần tích khác cho rằng Chầu là một nữ tướng dưới trướng của Hai Bà Trưng, đã cùng với Chầu Tám Bát Nàn chiến đấu chống lại quân xâm lược. Theo cách lý giải này, sau khi thác hóa, Chầu được thờ tự tại vùng Tân La (Hưng Yên), do đó có tên gọi là Chầu Bảy Tân La.
Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu tín ngưỡng dân gian cho rằng cách lý giải này chưa thực sự chính xác. Họ chỉ ra rằng ngôi đền ở Tân La, Hưng Yên thực chất chỉ thờ Chầu Tám Bát Nàn Đông Nhung Tướng Quân Vũ Thị Thục, mà không liên quan đến Chầu Bảy. Vì vậy, tên gọi Chầu Bảy Kim Giao vẫn được xem là chính xác hơn và phổ biến hơn trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
Đền thờ Chầu Bảy Kim Giao
Tín ngưỡng thờ Chầu Bảy Kim Giao không chỉ tồn tại trong tâm thức người dân mà còn được thể hiện qua công trình kiến trúc tâm linh đặc biệt – đền Mỏ Bạch , nơi chính thờ vị thánh này qua bao thế hệ.
Đền Mỏ Bạch – Ngôi đền chính thờ Chầu
Ngôi đền chính thờ Chầu Bảy Kim Giao chính là đền Kim Giao, hiện nay được biết đến với tên gọi Mỏ Bạch Linh Từ. Ngôi đền này tọa lạc tại vùng đất Thanh Liên, Mỏ Bạch – nơi Chầu từng sinh sống và hoạt động khi còn tại thế. Cụ thể, ngôi đền này nằm trên đường Dương Tự Minh, phường Quang Vinh, thành phố Thái Nguyên, thuộc tỉnh Thái Nguyên.
Vị trí của đền chỉ cách Hà Nội khoảng 90km, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân từ thủ đô và các vùng lân cận đến viếng thăm.
Xem thêm các ngồi đền khác tại Thái Nguyên:
Nghi lễ và phong tục thờ Chầu Bảy Kim Giao
Một trong những ngày lễ quan trọng nhất liên quan đến Chầu Bảy Kim Giao chính là ngày tiệc Chầu, diễn ra vào ngày 21 tháng 7 âm lịch hàng năm. Đây là dịp người dân tổ chức các nghi lễ cúng tế long trọng, bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với vị thánh đã có công với quê hương, đất nước.
Bản văn Chầu Bảy Kim Giao
Một phần quan trọng trong tín ngưỡng thờ Chầu Bảy Kim Giao chính là bản văn ca ngợi vị thánh. Bản văn này không chỉ mô tả về cuộc đời, công lao của Chầu mà còn vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp về cảnh quan thiên nhiên nơi Chầu trị vì:
“Đền thờ rừng núi bao la
Đầu non thác đổ xa xa hổ gầm
Đền thờ lập ở sơn lâm
Rừng thiêng nước độc bốn bề bao quanh…”
Bản văn Chầu Bảy Kim Giao còn ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng Thái Nguyên với những câu thơ mang đậm tính hình tượng:
“Thái Nguyên phong cảnh thiên nhiên
Ngàn thu tạo dựng lập đền Kim Giao
Nước trong như suối động đào
Non xanh như vẽ cù lao thị thành”
Không chỉ vậy, qua bản văn còn thể hiện niềm tin mãnh liệt của người dân vào sự linh thiêng và phù hộ của Chầu Bảy:
“Phép tiên vốn thực người trời
Giáng lâm dương thế cứu người trần gian
Lòng thành thắp nén tâm nhang
Hương hoa trái quả, thượng đàn kính dâng”
Những lời văn ca ngợi này không chỉ thể hiện niềm tin tưởng mà còn là minh chứng cho giá trị văn hóa, tâm linh sâu sắc trong tín ngưỡng thờ Mẫu nói chung và thờ Chầu Bảy Kim Giao nói riêng.
Việc tìm hiểu và bảo tồn tín ngưỡng thờ Chầu Bảy Kim Giao không chỉ góp phần làm phong phú đời sống tâm linh mà còn là cách để chúng ta gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời đại hiện nay.
Thảo luận về chủ đề